توده بدنی در کودکان در میان عامه به‌عنوان چاقی معروف شده است. امروزه باتوجه به سبک زندگی کم‌تحرک چاقی دوران کودکی یک معضل جدی برای کودکان و نوجوانان است. چاقی خیلی نگران‌کننده است؛ زیرا کودکان را در مسیر مشکلات سلامتی از جمله دیابت، فشار خون بالا و کلسترول بالا قرار می‌دهد. کودکانی که دچار توده بدنی بالایی هستند عزت‌نفس پایین دارند و احساس افسردگی می‌کنند. یکی از بهترین راهکارها برای کاهش چاقی در دوران کودکی، بهبود عادات غذایی و ورزش است. درمان و پیشگیری از چاقی دوران کودکی بسیار مهم است و به محافظت از سلامت کودک شما در حال حاضر و آینده کمک می‌کند. برای آشنایی با علل، عوارض و راه‌های مدیریت چاقی در کودکان این مطلب از فیت کلاب را بادقت مطالعه نمایید.
چاقی دوران کودکی چیست؟ توده بدنی در کودکان
چاقی دوران کودکی یک بیماری پیچیده است و زمانی رخ می‌دهد که فرزند شما وزن مناسبی نسبت به سن و قد خود ندارد. تعریف پزشکی چاقی در دوران کودکی داشتن شاخص توده بدنی (BMI) بالای صدک 95 در نمودارهای رشد است. فاکتورهای BMI کودکان با بزرگسالان متفاوت است. برای کودکان، BMI مربوط به سن و جنس است زیرا ترکیبات بدن آنها با افزایش سن متفاوت است. شما می‌توانید BMI فرزندتان را با تقسیم وزن او بر حسب کیلوگرم بر مجذور قد بر حسب متر (kg/m2) محاسبه کنید. به‌عنوان مثال، اگر وزن کودک 10 ساله شما 46.2 کیلوگرم و قد 1.4 متر باشد، BMI او 23.6 کیلوگرم بر متر مربع خواهد بود. این عدد او را در صدک 95 برای BMI برای سن قرار می‌دهد، که به این معنی است که او چاقی دارد.
ارائه‌دهندگان مراقبت‌های بهداشتی از نمودارهای رشد BMI برای سن، اندازه‌گیری قد و الگوهای رشد در کودکان استفاده می‌کنند. BMI بالا ممکن است نشانه چربی بالای بدن باشد. BMI مستقیماً چربی بدن را اندازه‌گیری نمی‌کند. اما به ارائه‌دهنده مراقبت‌های بهداشتی کودک شما هشدار می‌دهد که ممکن است فرزند شما به آزمایش‌های بیشتری نیاز داشته باشد. تا ببیند آیا چربی اضافی مشکل‌ساز است یا خیر.
چه چیزی باعث توده بدنی کودکان می‌شود؟ علت چاقی کودکان
چاقی دوران کودکی یک بیماری پیچیده است که عوامل مؤثر زیادی دارد. این تنبلی یا فقدان اراده نیست. کودک شما متناسب با سن و فعالیت بدنی خود برای رشد و تکامل به مقدار مشخصی کالری روزانه نیاز دارد. اما زمانی که آنها کالری بیشتری نسبت به مصرف خود دریافت می‌کنند، بدن آنها کالری اضافی را به‌عنوان چربی ذخیره می‌کند. کودکان به همان دلایل اضافه‌وزن در بزرگسالان، دچار چاقی می‌شوند. به‌طورکلی علل چاقی کودکان عبارت‌اند از:
رفتار؛ عادات غذایی و بی‌تحرکی
رفتارهای مشترک خانواده مانند عادات غذایی و بی‌تحرکی می‌تواند به چاقی کودکان کمک کند. باید بین کالری دریافتی با کالری سوزانده شده تعادل وجود داشته باشد. خانواده‌های پرمشغله، بیشتر غذاها و نوشیدنی‌های پرچرب، شکر و کالری مصرف می‌کنند. این غذاها و نوشیدنی‌ها دارای ویتامین‌ها، مواد معدنی و سایر مواد مغذی حیاتی هستند. درعین‌حال، بسیاری از کودکان زمان کمتری را در خارج از منزل سپری می‌کنند و زمان بیشتری را در داخل منزل صرف می‌کنند. ازآنجایی‌که محبوبیت بازی‌های ویدئویی، تبلت‌ها و گوشی‌های هوشمند همچنان در حال افزایش است، ممکن است تعداد ساعت‌های عدم فعالیت بیشتر باشد.
ژنتیک؛ ژن‌های انتقال‌دهنده چاقی
یکی دیگر از عوامل تعیین‌کننده در چاقی کودکان عوامل ژنتیکی است. کودکانی که والدین یا خواهر و برادرشان چاقی دارند خودشان در معرض خطر ابتلا به این بیماری هستند. مطالعات علمی مختلفی نشان داده ژن‌های مختلف در افزایش وزن نقش دارند. اگرچه مشکلات وزنی در خانواده‌ها وجود دارد، اما همه کودکان باسابقه خانوادگی چاقی به آن مبتلا نمی‌شوند.
[elementor-template id=”37773″]
اقتصاد اجتماعی و جامعه؛ نوع غذاهای دریافتی و امکانات تفریحی
محل زندگی فرزند شما می‌تواند تأثیر زیای بر خطر ابتلا به چاقی در او داشته باشد. غذاها و نوشیدنی‌هایی که فرزندان شما در مدارس و مهدکودک‌ها مصرف می‌کنند تاثیر مستقیمی بر رژیم غذایی او دارد. سایر عوامل اجتماعی و اقتصادی از جمله هزینه و دسترسی به گزینه‌های غذایی سالم، دسترسی محدود به امکانات تفریحی یا پارک‌ها در جامعه شما یا سایر مکان‌های امن برای فعال‌بودن در ایجاد چاقی کودکان نقش دارند.
عوامل فرهنگی؛ تاثیر تبلیغات
تبلیغات فست‌فودهای زنجیره‌ای و میان‌وعده‌های ناسالم می‌تواند به چاقی کودکان کمک کند. متأسفانه در تبلیغات برای سودهای تجاری خود برخی خوراکی‌های ناسالم را برای کودکان سالم و مقوی نشان می‌دهند. بیشتر اوقات، این غذاها کالری زیادی دارند و در اندازه‌های بزرگ هستند.
ترکیبی از این عوامل می‌تواند باعث چاقی کودکان شود. وجود اختلالات هورمونی یکی دیگر از عوامل ایجاد خطر چاقی در کودکان است. بااین‌حال، بیماری‌ها به‌ندرت علت چاقی کودکان هستند. معاینه فیزیکی و برخی آزمایش‌های خون، احتمال وجود یک وضعیت پزشکی را رد می‌کند. برخی از داروها مانند پردنیزون، لیتیوم، آمی تریپتیلین، پاروکستین، می‌توانند خطر افزایش وزن بدن و چاقی را افزایش دهند.
عوارض چاقی در کودکان چیست؟ مشکلات چاقی کودکان
حقایق در مورد چاقی کودکان روشن است. چاقی کودکان امروزه در دنیای مدرن یک مشکل جدی بهداشت عمومی است. از هر 5 کودک و نوجوان یک نفر مبتلا به چاقی است. کودکانی که چاقی دارند احتمال اینکه در بزرگسالی با چاقی زندگی کند، بیشتر است. که خطرات سلامتی خود را دارد. اگر چاقی کنترل نشود، می تواند باعث مشکلات جسمی، اجتماعی و سلامت عاطفی شود. عوارض مرتبط با وزن عبارتند از:
- فشار بر استخوان‌ها و مفاصل مانند باسن، ساق پا و مچ پا
- مشکلات خواب مانند آپنه خواب
- فشار خون بالا
- کلسترول بالا
- دیابت نوع 2
- سکته
- اختلالات اسکلتی عضلانی مانند آرتروز
- برخی از سرطان‌ها، از جمله سرطان روده بزرگ و سرطان سینه
- کبد چرب
- قلدری و اعتمادبه‌نفس پایین
- افسردگی
اگر نگران این هستید که فرزندتان دچار چاقی است، با پزشک او صحبت کنید. پزشک تاریخچه رشد و تکامل فرزند شما، تاریخچه وزن به ازای قد خانواده شما و جایی که فرزند شما در نمودارهای رشد قرار می‌گیرد را در نظر می‌گیرد. پزشک شما می‌تواند وزن فرزندتان را ارزیابی کند. در مورد تغییرات سبک زندگی توصیه کند یا شما را به سایر متخصصان سلامت مانند متخصص اطفال، متخصص تغذیه یا روان‌شناس ارجاع دهد.
راه‌های مدیریت توده بدنی کودکان؛ جلوگیری از اضافه‌وزن
چگونه می‌توانم به فرزندم در صورت چاقی کمک کنم؟ مهم‌ترین کاری که می‌توانید برای کمک به فرزندتان انجام دهید این است که روی سلامتی او تمرکز کنید. احساسات کودک شما در مورد خودش تحت تاثیر احساسات شما نسبت به آنها شکل می‌گیرد. اگر فرزندتان را با هر وزنی بپذیرید، به‌احتمال زیاد نسبت به خودش احساس خوبی خواهد داشت. از سرزنش فرزندتان، خودتان یا دیگران بپرهیزید. برای کمک به جلوگیری از توده بدنی در کودکان خود، می‌توانید:
- نمونه خوبی باشید: والدین تأثیر مستقیمی بر چاقی دوران کودکی دارند. اگر فرزندتان ببیند که شما از نظر بدنی فعال هستید تا آخر عمر فعال می‌ماند. تغذیه سالم و فعالیت بدنی منظم را به یک امر روتین خانوادگی تبدیل کنید. این عادات سالم برای همه اعضای خانواده فواید زیادی دارد.
- برای فعالیت‌های خانوادگی برنامه‌ریزی کنید: فعالیت‌هایی را برنامه‌ریزی کنید که همه اعضای خانواده با هم ورزش کنند. این فعالیت‌ها ممکن است شامل پیاده‌روی، دوچرخه‌سواری یا شنا باشد.
- کودک شما باید به اندازه کافی بخوابد: توجه داشته باشید که خواب کم، خطر چاقی را افزایش می‌دهد. کم‌خوابی می‌تواند باعث عدم تعادل هورمونی شود که منجر به افزایش اشتها می‌شود.
- برای میان‌وعده‌ها برنامه‌ریزی کنید: مصرف مداوم میان‌وعده ممکن است منجر به پرخوری شود. اما اگر برای میان‌وعده‌ها در زمان‌های مشخصی در طول روز برنامه‌ریزی کنید، می‌توانند بخشی از یک رژیم غذایی سالم باشند. آنها اشتهای کودک شما را در زمان غذا از بین نمی‌برند. سعی کنید تنقلات را تا حد امکان مغذی درست کنید.
- سعی کنید از غذا برای پاداش دادن به کودک خود استفاده نکنید: وقتی از غذاهایی مانند شیرینی به‌عنوان جایزه استفاده می‌کنید، ممکن است کودک شما تصور کند که این غذاها بهتر از سایر غذاها هستند. به‌عنوان‌مثال، گفتن به فرزندتان که اگر تمام سبزیجات خود را بخورد، دسر دریافت خواهد کرد، پیام اشتباهی در مورد سبزیجات می‌فرستد.
همچنین، حداقل سالی یک بار برای معاینه کودک خوب به پزشک مراجعه کنید. در این ملاقات، پزشک قد و وزن کودک شما را اندازه‌گیری می‌کند و BMI او را محاسبه می‌کند. افزایش قابل‌توجهی در رتبه صدک BMI فرزند شما در طول یک سال نشان‌دهنده این است که فرزند شما در معرض خطر اضافه‌وزن قرار دارد.
دریافت برنامه تغذیه‌ای و ورزشی برای جلوگیری از چاقی کودکان از فیت کلاب
تعداد کودکان دارای اضافه‌وزن در سال‌های اخیر دوبرابر شده است و یک‌چهارم کودکان دارای اضافه‌وزن یا چاق هستند. از علل توده بدنی در کودکان می‌توان به انتخاب غذای ناسالم، عدم فعالیت بدنی و عادات غذایی خانواده اشاره کرد. این افزایش تعداد کودکان دارای اضافه‌وزن نگران‌کننده است. زیرا باعث مشکلات سلامتی می‌شود و می‌تواند منجر به مشکلات اجتماعی شود. کودکانی که اضافه‌وزن دارند بیشتر مورد تمسخر همسالان خود قرار می‌گیرند. اعتمادبه‌نفس پایین یا مشکلات تصویر بدنی بد در آنها ایجاد می‌شود.
برای پیشگیری یا درمان چاقی فرزندان خود می‌توانید از متخصصین تغذیه و تناسب‌اندام فیت کلاب کمک بگیرید. فیت کلاب بزرگ‌ترین مجموعه ورزشی در شمال تهران است که به شما کمک می‌کند تا به هدف موردنظر خود برسید. برای مشاوره نیز می‌توانید با شماره 02191090095 تماس بگیرید.
[elementor-template id=”25395″]
سؤالات متداول
چگونه از چاقی کودکان جلوگیری کنم؟
هیچ راه‌حل ساده‌ای برای مقابله با چاقی کودکان وجود ندارد. اما والدین و مراقبان می‌توانند از طرق مختلف از جمله ارائه الگوی سالم و خوب، کاهش مصرف میزان شکر، تشویق به خواب بهتر و چکاپ‌کردن دوره‌ای فرزند خود به پیشگیری از چاقی کودکان کمک کنند.
چه زمانی کودک من باید به پزشک خود مراجعه کند؟
اگر تلاش‌های شما در خانه به فرزندتان کمک نمی‌کند به وزن مناسب برسد، با پزشک فرزندتان تماس بگیرید. اگر آنها تشخیص دهند که سلامت فرزند شما در خطر است یک برنامه درمانی رسمی را به شما پیشنهاد می‌دهند.
چاقی کودکان چقدر شایع است؟
طبق آخرین آمار، چاقی کودکان همچنان در حال افزایش است. آمارهای اخیر نشان می‌دهد که 13.4 درصد از کودکان 2 تا 5 ساله، 20.3 درصد از کودکان 6 تا 11 ساله چاق و 21.2 درصد از کودکان 12 تا 19 ساله چاق هستند.