درمان دل پیچه و اسهال|5 دلیل اصلی دل پیچه و اسهال و راه های درمان آن

درمان دل پیچه و اسهال چگونه ممکن است؟ همه ما آن حس ناخوشایند و آشنا را تجربه کرده‌ایم؛ دردی که در شکم پیچ می‌خورد و شما را به سمت سرویس بهداشتی می‌کشاند. دل‌پیچه و اسهال، مهمانان ناخوانده‌ای هستند که می‌توانند برنامه یک روز عالی را به کابوسی تبدیل کنند. چه پس از یک وعده غذایی، چه در پی یک استرس شدید یا یک ویروس مرموز، این حالت شما را از پا درمی‌آورد.

 اما در این مطلب از مجله تخصصی فیت کلاب یک راهنمای جامع و علمی برای درمان دل پیچه و اسهال در اختیار شما قرار می‌گیرد. به شما می‌آموزیم که چطور نه تنها این علائم را مهار کنید، بلکه علت ریشه‌ای آن را بشناسید و از بازگشتش جلوگیری نمایید. پیشنهاد می‌کنیم ادامه این مطلب را از دست ندهید.

علت دل پیچه و اسهال چیست؟

دلیل دل پیچه و اسهال چیست؟ درک چرایی این مشکل، اساسی‌ترین قدم برای یافتن راه درمان قطعی دل پیچه و اسهال است. این دلایل را می‌توان به چند دسته اصلی تقسیم کرد:

• عفونت‌ها (ویروس، باکتری، انگل)
• عوامل غذایی (مسمومیت غذایی، عدم تحمل های غذایی، بیماری سلیاک)
• داروها (آنتی‌بیوتیک‌ها، داروهای خاص)
• شرایط پزشکی مزمن (سندرم روده تحریک‌پذیر (IBS)، بیماری‌های التهابی روده (IBD)، پرکاری تیروئید (هایپرتیروئیدیسم))
• عوامل روانی-عصبی (استرس و اضطراب)
• سایر علل (مصرف الکل، آپاندیسیت)

۱. عفونت ها از علل دل پیچه و اسهال

• ویروس‌ها: نوروویروس و روتاویروس دلایل اصلی اسهال و استفراغ ویروسی هستند که به سرعت در مکان‌های عمومی شیوع پیدا می‌کنند.
• باکتری‌ها: باکتری‌هایی مانند  E. coli (ای کولی)ا، سالمونلا، شیگلا و کمپیلوباکتر معمولاً از طریق غذا یا آب آلوده وارد بدن می‌شوند و اغلب باعث اسهال‌های شدید و همراه با دل پیچه می‌شوند. 
• انگل‌ها: انگل‌هایی مانند ژیاردیا نیز می‌توانند باعث اسهال طولانی‌مدت شوند.

who.int/news-room:Diarrhoea is usually a symptom of an infection in the intestinal tract, which can be caused by a variety of bacterial, viral and parasitic organisms.

ترجمه فارسی:
اسهال معمولاً نشانه‌ای از یک عفونت در مجرای روده است که می‌تواند توسط انواع مختلفی از ارگانیسم‌های باکتریایی، ویروسی و انگلی ایجاد شود.

۲. عوامل غذایی دلیل بر دل پیچه و اسهال

• مسمومیت غذایی: مصرف غذای آلوده که حاوی سموم باکتریایی است، می‌تواند در عرض چند ساعت باعث بروز علائم شدید شود.
• عدم تحمل های غذایی: عدم تحمل لاکتوز (قند شیر) یا فروکتوز، نفخ و اسهال شایع است. بدن آنزیم لازم برای هضم این قندها را ندارد.
• بیماری سلیاک: یک واکنش خود ایمنی جدی به گلوتن (پروتئین موجود در گندم و جو) که به پرزهای روده کوچک آسیب می‌زند و منجر به اسهال مزمن و سوءجذب می‌شود.

۳. داروها عاملی برای بروز دل پیچه و اسهال

• آنتی‌بیوتیک‌ها: این داروها می‌توانند تعادل باکتریایی طبیعی روده (میکروبیوم) را به هم زده و باعث اسهال مرتبط با آنتی‌بیوتیک شوند.
• داروهای خاص: دل پیچه و اسهال می‌توانند دلیل مصرف برخی داروهای ضد سرطان (شیمی‌درمانی)، ضد اسیدهای حاوی منیزیم و ملین‌ها، باشند.

۴. شرایط پزشکی مزمن:

• سندرم روده تحریک‌پذیر (IBS): یک اختلال شایع با علائمی مانند دل پیچه، نفخ، اسهال و یبوست است که معمولاً با استرس و غذاهای خاص تحریک می‌شود.
• بیماری‌های التهابی روده (IBD): مانند بیماری کرون و کولیت اولسراتیو؛ این بیماری‌ها شرایط جدی‌تری هستند که باعث التهاب دیواره روده و اسهال خونی می‌شوند.
• پرکاری تیروئید (هایپرتیروئیدیسم): باعث افزایش سرعت متابولیسم بدن و از جمله حرکات روده می‌شود و در نهایت می‌تواند منجر به دل پیچه و اسهال خواهد شد.

۵. عوامل روانی-عصبی:

• استرس و اضطراب: ارتباط مغز و روده (Gut-Brain Axis) یک واقعیت علمی ثابت‌شده است. استرس می‌تواند مستقیماً بر حرکات و حساسیت روده تأثیر بگذارد و باعث بروز یا تشدید علائم شود.

health.harvad.edur:Stress (or depression or other psychological factors) can affect the movement and contractions of the digestive tract.

ترجمه فارسی:
استرس (یا افسردگی یا سایر عوامل روانی) می‌تواند بر حرکت و انقباضات دستگاه گوارش تأثیر بگذارد.

۶. سایر علل:

• مصرف الکل: الکل می‌تواند باعث تحریک پذیری روده و اسهال شود.
• آپاندیسیت: گاهی با دل پیچه و اسهال شروع می‌شود و یک فوریت پزشکی محسوب می‌شود.

روش های درمان دل پیچه و اسهال

روش های درمان دل پیچه و اسهال بسیار مهم هستند. انتخاب مسیر درست، به تشخیص دقیق علت، بستگی دارد. هدف نهایی، یافتن یک روش درمان قطعی دل پیچه و اسهال است.

1.درمان خانگی اسهال و دل پیچه

درمان خانگی اسهال و دل پیچه، اولین قدم برای کنترل موارد خفیف است و برای درمان طبیعی سوزش سر دل نیز بسیار مؤثراند.

جبران آب و الکترولیت ها

رژیم غذایی (BRAT)

استفاده از کمپرس گرم

استراحت کافی

• جبران آب و الکترولیت ها
• نوشیدن مایعات به روش درست: جرعه‌جرعه نوشیدن آب، چای کمرنگ یا محلول ORS( او آر اس)، کلید جلوگیری از کم‌آبی است. (او ار اس یک محلول برای جبران آب و الکترولیت‌های از دست رفته بدن است). این رژیم فقط برای 24-48 ساعت اول توصیه می‌شود؛ زیرا از نظر مواد مغذی دارای کمبودهایی است و پس از آن باید به تدریج غذاهای معمولی و مقوی (مانند سیب‌زمینی آب‌پز، مرغ آب‌پز، نان تست) را جایگزین کرد.
• دستور ساده ORS خانگی: در صورت دسترس نبودن پودر (ORS)، می‌توانید شش قاشق چای‌خوری شکر+ نصف قاشق چای‌خوری نمک را در یک لیتر آب جوشیده سرد شده، حل کنید.
• رژیم غذایی (BRAT)

از موز، برنج سفید، سس سیب و نان تست استفاده کنید، این مواد از تحریک بیشتر روده جلوگیری می‌کنند.

• استفاده از کمپرس گرم

 قرار دادن یک بطری آب گرم یا کمپرس گرم روی شکم، می‌تواند به شل شدن عضلات منقبض شده و کاهش درد ناشی از دل پیچه کمک کند.

• استراحت کافی

 به بدن خود فرصت دهید تا انرژی خود را بر روی مبارزه با بیماری متمرکز کند.

2.درمان اسهال و دلپیچه با داروهای گیاهی

طبیعت، داروخانه کهنی است که علم مدرن اثرات برخی از آن‌ها را تأیید کرده است. در مصرف گیاهان نیز باید احتیاط کرد.

زنجبیل

نعنا

چای بابونه

مخلوط عسل و دارچین

رازیانه

• زنجبیل

زنجبیل تسکین‌دهنده اسپاسم عضلات بدن است. زنجبیل با کاهش اسپاسم روده، به بهبود دل پیچه کمک می‌کند. می‌توانید یک برش نازک زنجبیل تازه را در آب جوش انداخته و به صورت چای میل کنید.

• نعنا

نعنا آرام بخش عضلات روده است. منتول (منتول ترکیب اصلی و عامل ایجاد حس خنکی و طعم خاص نعنا است) موجود در نعنا، خاصیت ضد اسپاسم قوی دارد. نوشیدن چای نعنا (ترجیحاً نعنا فلفلی) می‌تواند دردهای کرامپی شکم و نفخ را کاهش دهد.

• چای بابونه

 چای بابونه دوای اعصاب و روده است. این چای هم به آرامش سیستم عصبی کمک می‌کند و هم التهاب روده را کاهش می‌دهد. یک انتخاب عالی برای اسهال‌های ناشی از استرس و اضطراب است.

• مخلوط عسل و دارچین

 عسل خام دارای خواص ضدباکتریایی است؛ دارچین نیز تنظیم‌کننده گوارش با خاصیت ضدباکتریایی است. مخلوط یک قاشق چای‌خوری عسل با کمی پودر دارچین در چای می‌تواند مفید باشد. (به کودکان زیر یک سال عسل ندهید).

• رازیانه

 بیشتر برای دردهای شکمی همراه با نفخ و احساس پری، توصیه می‌شود. دانه‌های رازیانه دارای خاصیت ضداسپاسم، ضدالتهاب و ضدنفخ هستند. آنتول (یک ترکیب آلی) موجود در رازیانه به شل شدن عضلات صاف روده کمک کرده و برای تسکین دل پیچه‌های ناشی از گاز و نفخ بسیار مؤثر است. جویدن نصف قاشق چای‌خوری از دانه‌های رازیانه پس از غذا یا تهیه چای رازیانه (دم‌کردن دانه‌های له شده در آب جوش).

3.داروهای دلپیچه و اسهال

مصرف داروهای دلپیچه و اسهال حتماً باید با مشورت پزشک یا داروساز باشد. خوددرمانی در برخی موارد (مانند اسهال عفونی) بسیار خطرناک است.

لوپرامید (Imodium)

بیسموت ساب سالیسیلات (Pepto-Bismol)

آنتی‌بیوتیک ها

• لوپرامید (Imodium)

 لوپرامید با کاهش سرعت حرکات روده، به طور موقت اسهال را متوقف می‌کند. اما در اسهال‌های عفونی باکتریایی یا همراه با تب و خون، می‌تواند با حفظ باکتری در روده، بیماری را تشدید کند.

• بیسموت ساب سالیسیلات (Pepto-Bismol)

 بیسموت ساب سالیسیلات برای درمان دل پیچه و اسهال، سوزش سر دل و حالت تهوع استفاده می‌شود و خاصیت ضدالتهابی و ضدباکتریایی خفیفی دارد.

• آنتی‌بیوتیک ها

آنتی‌بیوتیک ها تنها و تنها در صورت تشخیص عفونت باکتریایی توسط پزشک تجویز می‌شوند. مصرف خودسرانه آنتی‌بیوتیک نه تنها بی‌فایده است، بلکه باعث مقاومت باکتریایی می‌شود.

• دیفنوکسیلات (Diphenoxylate)

 دیفنوکسیلات که اغلب در ترکیب با آتروپین عرضه می‌شود، یک داروی ضد اسهال قوی‌تر از لوپرامید محسوب می‌شود و نحوه عملکرد آن با کاهش حرکات روده است. دیفنوکسیلات از جمله قرص های تسکین درد شکم است.

رژیم غذایی برای درمان اسهال و دلپیچه

برای دل پیچه و اسهال چی خوبه؟ انتخاب هوشمندانه مواد غذایی، یکی از کلیدی‌ترین مراحل در درمان اسهال و تسکین دلپیچه است. هدف اصلی، مصرف غذاهایی است که به آرامش و ترمیم رودۀ ملتهب کمک کرده و از دست دادن مایعات و الکترولیت‌ها را جبران کنند.

• مصرف غذاهای زودهضم و کم‌فیبر: مانند موز، برنج سفید، سس سیب و نان تست (اصول اولیه رژیم BRAT).
• جبران الکترولیت‌ها: استفاده از سوپ مرغ رقیق، کراکرهای نمکی و محلول ORS.
• پرهیز از محرک‌های روده: شامل غذاهای پرچرب، تند، شیرین‌کننده‌های مصنوعی، کافئین و لبنیات (به جز ماست پروبیوتیک).

از آنجایی که موضوع رژیم غذایی برای دل پیچه و اسهال، بسیار گسترده است و مواردی مانند لیست کامل مواد غذایی مجاز و ممنوعه، نمونه منوهای روزانه، رژیم مخصوص کودکان و نحوه استفاده از پروبیوتیک‌ها نیاز به توضیح مفصلی دارد، از تکرار مطالب خودداری کرده‌ایم. خوشبختانه ما قبلا در مجله تخصصی فیت کلاب، یک راهنمای کامل و کاربردی را تحت عنوان «درمان اسهال » تهیه کرده‌ایم که به تمام سوالات شما من جمله علائم دل پیچه و اسهال نیز با جزئیات کامل پاسخ می‌دهد.

تفاوت دل پیچه و اسهال

اینکه بدانیم تفاوت دل پیچه و اسهال چیست، به ما کمک می‌کند تا مشکل را دقیق‌ترشناسایی کنیم و در نتیجه، درمان مناسب‌تری را دنبال کنیم. این دو اگرچه اغلب همراه هستند، اما دو مفهوم کاملاً مجزا می‌باشند. برای درک بهتر، یک سرماخوردگی ساده را در نظر بگیرید: «آبریزش بینی» یک علامت است (مشابه دل‌پیچه)، در حالی که «سرماخوردگی» خود بیماری است (مشابه اسهال). در جدول زیر این تفاوت به وضوح نشان داده شده است:

• ممکن است شما دچار دل پیچه شوید بدون اینکه اسهال داشته باشید (مثلاً در قاعدگی یا یبوست شدید).
• ممکن است اسهال داشته باشید بدون دل پیچه شدید (در برخی موارد مسمومیت‌های غذایی).
• اما در بسیاری از موارد، این دو با هم ظاهر می‌شوند، زیرا عاملی که باعث حرکت سریع روده و بروز اسهال می‌شود (مانند یک عفونت)، اغلب باعث اسپاسم و التهاب دیواره روده و در نتیجه بروز دل پیچه نیز می‌گردد.

این تفاوت، به پزشک کمک می‌کند تا تشخیص دقیق‌تری بدهد. برای مثال، اسهال بدون دل‌پیچه ممکن است مسیر تشخیصی متفاوتی را نسبت به اسهال همراه با دل‌پیچه شدید، طی کند.

چه زمانی برای درمان دلپیچه و اسهال به پزشک مراجعه کنیم؟

خوددرمانی همیشه جوابگو نیست؛ در صورت مشاهده هر یک از این علائم، فورا به پزشک مراجعه کنید:

• اسهال بیش از 48 ساعت ادامه دار شود.
• علائم کم‌آبی شدید (ادرار نکردن بیش از 8 ساعت، سرگیجه شدید، خشکی دهان) ظاهر شود.
• تب بالای 38،5 درجه سانتی‌گراد
• وجود خون یا چرک در مدفوع
• درد شدید و غیرقابل تحمل در شکم
• اسهال در نوزادان، افراد مسن و افراد با سیستم ایمنی ضعیف
• تب و لرز

برای درمان دل پیچه و اسهال چی خوبه؟

دل‌پیچه و اسهال، اگرچه آزاردهنده هستند، اما در اکثر موارد با اقدامات به موقع و صحیح قابل مدیریت می‌باشند. کلید اصلی، درک علت، اقدام به درمان مناسب و مهم‌تر از همه، پیشگیری از طریق یک سبک زندگی سالم است. اگر تجربه مکرر مشکلات گوارشی دارید، ممکن است ریشۀ مشکل چیزی فراتر از یک عفونت ساده باشد. عوامل دیگری مانند رژیم غذایی نامناسب، کم‌تحرکی و استرس مزمن می‌توانند سیستم گوارش شما را به طور دائم حساس کنند.

پس از مراجعه به پزشک متخصص، تیم متخصصان فیت کلاب با درک این ارتباط عمیق، به شما کمک می‌کنند نه تنها از شر این علائم خلاص شوید، بلکه به سلامتی پایدار برسید. با دریافت یک برنامه رژیم غذایی شخصی‌سازی شده و برنامه ورزشی اختصاصی، به سوی درمان ریشه‌ای مشکلات گوارشی خود بروید. البته که این موارد با توجه به شرایط پزشکی شما و داروهای تجویز شده توسط پزشک متخصص برای شما شخصی سازی می‌شود. برای دریافت مشاوره اختصاصی، همین حالا با کارشناسان فیت کلاب تماس بگیرید.