احتمالا شما هم اسم قرص کلن بوترول را شنیده باشید. قرصی که از آن به عنوان یک چربی سوز با عوارض جانبی کم یاد می‌شود. شاید یکی از دوستان یا مربی باشگاه آن را به شما پیشنهاد کرده باشد. حتی اگر اصرار دارید که از این دارو به شکل قرص یا مایع استفاده کنید، بد نیست که در مورد آن اطلاعات بیشتری داشته باشید.
بیشتر افرادی که قصد شرکت در مسابقات زیبایی اندام دارند و می‌خواهد در زمانی کوتاه مقدار زیادی چربی از دست بدهند، از چنین داروهایی استفاده می‌کنند. برای همین مردم عادی فکر می‌کنند که با کمک چربی سوزهایی مثل کلن بوترول می‌توانند در زمانی کوتاه و با زحمت کم، وزن خود را پایین بیاورند، یا تاثیر رژیم و تمرین خود را چندبرابر کنند.
امروز می‌خواهیم ببینیم کلن بوترول چیست، چه عملکردی دارد، آیا واقعا برای چربی سوزی مفید است و مهم‌تر از همه، آیا مصرف آن ضرری ندارد؟ با فیت‌کلاب همراه باشید تا پاسخ تمام سوالات خود را بگیرید.
کلن بوترول چیست؟
کلن بوترول در سال 1967 ساخته شد و ده سال بعد از آن یعنی در سال 1977 به بازار آمد. این قرص برای درمان بیماری‌های تنفسی مزمن مثل آسم طراحی و تولید شد تا به بیماران آسمی کمک کند که راحت‌تر نفس بکشند.
امروزه این قرص بیشتر برای درمان مشکلات تنفسی دام‌ها استفاده می‌شود و کاربرد آن برای انسان در بیشتر کشورهای پیشرفته منسوخ شده است. دلیل این ماجرا عوارض جانبی زیاد و خطرناک به خصوص در مورد کسانی بود که به دلیل بیماری‌های تنفسی، آسیب‌پذیرتر از افراد عادی هستند.
فهرست عوارض جانبی کلن بوترول طولانی است. همچنین ممکن است برخی علائم برای عده‌ای شدیدتر از دیگران باشد. در مجموع این دارو می‌تواند باعث عصبی شدن، تپش قلب، تنگ شدن رگ‌های خونی، بالا رفتن فشار خون و پرکاری غده تیروئید بشود. عوارضی که هیچ‌کدام مثبت و دوست داشتنی نیست.
از همان ابتدا بیمارانی که کلن بوترول مصرف می‌کردند متوجه شدند که این قرص بر متابولیسم آن‌ها تاثیر می‌گذارد و با ایجاد تغییر در عملکرد تیروئید و نیز اثرگذاری بر روی برخی پروتئین‌ها که در چربی سوزی نقش دارند باعث سریع‌تر شدن چربی سوزی می‌شود. به همین دلیل این قرص به باشگاه‌های بدنسازی راه پیدا کرد.
امروزه حتی آماتورها هم به تقلید از بدنسازها به مصرف چربی سوزها روی آورده‌اند. (توجه کنید که در برخی از باشگاه‌ها برای آن که راحت‌تر بتوانند این دارو را بفروشند، گاهی از اسامی دیگری استفاده می‌کنند.)
آیا کلن بوترول واقعا چربی سوز است؟
سوال اصلی این نیست که آیا کلن بوترول توان چربی سوزی دارد یا خیر. سوال اصلی اینجا است که این دارو تا چه اندازه موثر است؟ یعنی آیا مصرف آن (با وجود تمام عوارض و مشکلات) در نهایت به لاغری و چربی سوزی منتهی می‌شود؟
خواص چربی سوزی این دارو اثبات شده است. اما مشکل اصلی در دوز مصرف دارو است. در دوزهای بالا این دارو خطراتی جدی و در دوز پایین اثر چربی سوزی کمی دارد.
یعنی درست است که کلن بوترول می‌تواند چربی سوزی را سریع کند، اما اثر آن در حدی نیست که ریسک عوارضش را به جان بخریم.
در بیشتر موارد، میزان افزایش نرخ متابولیسم پایه چیزی در حدود 10 درصد است. یعنی فردی که در روز 2 هزار کالری می‌سوزاند، با کلن بوترول می‌تواند مصرف کالری خود را به 2200 کالری برساند. یعنی در حدود سه کیلومتر پیاده‌روی در روز. این مقدار کالری آن قدر نیست که تپش قلب، عصبی بودن و سرگیجه ناشی از مصرف دارو را تحمل کنیم.
شاید پیش خودتان بگویید «چه عالی، یعنی اگر 10 کیلومتر راه بروم، کلن بوترول سه کیلومتر به آن اضافه می‌کند.»
اما باز هم باید بگویم که این تصور درست نیست. چرا که این ده درصد افزایش مصرف کالری دائمی نیست. معمولا در یک بازه یک تا یک و نیم ماهه افزایش مصرف کالری مشهود است. بعد از این دوران بدن به کلن بوترول واکنش می‌دهد و نرخ متابولیسم به شرایط عادی باز می‌گردد.
بسیاری از افراد در روزها اول بعد از مصرف، آثار آن را می‌بینند و برای ادامه مصرف انگیزه پیدا می‌کنند. اما بعدها متوجه از بین رفتن اثر دارو نمی‌شوند. اما آیا اثر اولیه دارو بدون بازگشت است؟
مشکل اصلی اینجا نمود پیدا می‌کند. لاغری حاصل از کلن بوترول بی بازگشت نیست! یعنی همان مقدار چربی که در این مدت کوتاه سوزانده می‌شود، حتی در صورت تداوم مصرف قرص، دوباره به بدنتان باز خواهد گشت.
از سوی دیگر برخی عوارض جانبی این دارو مثل خستگی، خواب‌آلودگی، عصبی شدن، گرفتگی عضلات، حالت تهوع و سرگیجه باعث می‌شوند که عملکرد ورزشی شما مختل شود.
به بیان ساده، درست است که این دارو نرخ متابولیسم شما را بالا می‌برد، اما با کاهش توان شما در اجرای برنامه تمرین، حتی می‌تواند باعث چاقی شما هم بشود! مثلا اگر به خاطر سرگیجه به باشگاه نروید، یا با خوردن یک نوشیدنی پرکالری مثل نوشابه انرژی‌زا بخواهید از بی‌حالی ناشی از مصرف کلن بوترول بکاهید.
کلنبوترول برای بیماران قلبی
همان طور که گفتیم داروی کلن بوترول باعث افزایش تپش قلب و تنگ شدن رگ‌های خونی می‌شود. ورزشکارانی که از این دارو استفاده می‌کنند، عموما شرایط غیر طبیعی ضربان قلب در حین تمرین را تجربه کرده‌اند. شرایطی که برای بیماران قلبی خطرناک است.
در دوز بالا، کلن بوترول برای کسانی که نارسایی قلبی دارند می‌تواند به مرگ منجر شود. برای افراد عادی هم خطر حمله قلبی یا ایجاد نارسایی‌های مزمن مثل آریتمی وجود دارد.
از سوی دیگر تحقیقاتی وجود دارند که تاثیر این دارو بر تخریب سلول‌های قلب را نشان می‌دهند. به این ترتیب مصرف کلن بوترول در بلندمدت باعث پیدایش بیماری‌هایی جدی و کاهش طول عمر بیماران می‌شود.
یکی دلایل علاقه بدنسازها به کلن بوترول، تاثیر آن بر سنتز پروتئین عضلانی و حجم گرفتن آن‌ها است. اما توجه کنید که این قرص، عضله سازی را نه از طریق افزایش طبیعی فشار بر عضلات، بلکه به وسیله اختلال در سنتز پروتئین ایجاد می‌کند. قلب شما هم بافتی عضلانی دارد. در نتیجه ممکن است با افزایش حجم دریچه قلب روبرو شوید که پدیده‌ای خطرناک است.
نتیجه نهایی آن که بیماران قلبی از این دارو دوری کنند. اما افراد عادی هم کاملا از خطرات مصرف آن در امان نخواهند بود. برای همین استفاده از آن را به هیچ گروهی توصیه نمی‌کنیم.
تاثیر این دارو بر خواب
قبل از آن که از تاثیر این چربی سوز بر خواب بگوییم، بگذارید توضیح دهیم که چرا برای تناسب اندام شما به خواب نیاز دارید.
وقتی تمرین می‌کنید و به عضلات خود فشار می‌آورید، تارهای عضلانی پاره می‌شوند. یکی از دلایل این که عضلات بعد از تمرین دچار گرفتگی می‌شوند، همین موضوع است.
بدن شما به ترمیم این تارهای عضلانی پاره شده می‌پردازد. اما این بار رشته‌های بیشتری درست می‌کند، در نتیجه عضلات شما حجیم‌تر و قدرتمندتر می‌شوند.
اگر یک قسمت از بدن شما زخمی شده باشد، حتما متوجه شده‌اید که سرعت ترمیم زخم در خواب، خیلی بیشتر از بیداری است. یعنی در 8 ساعتی که خواب هستید، زخم خیلی بیشتر از 16 ساعت بیداری بهبود پیدا می‌کند. به همین دلیل افراد بعد از عمل جراحی یا کودکان در سن رشد به خواب بیشتری نیاز دارند.
به همین دلیل خواب کافی و باکیفیت باعث می‌شود که نتیجه تمرین‌های خود در باشگاه را ببینید. بدون استراحت کافی، هرقدر که تمرین کنید، چیزی در بدن شما تغییر نخواهد کرد.
از سوی دیگر کم خوابی باعث ایجاد استرس و ترشح هورمون‌هایی می‌شود که در ذخیره بیشتر چربی نقش دارند.
همه این حرف‌ها چه ربطی به کلن بوترول دارد؟ این دارو خیلی بیشتر از کافئین می‌تواند بر خواب شما اثر بگذارد و علاوه بر ایجاد بی‌خوابی، کیفیت خواب را پایین بیاورد. و دیگر به خوبی می‌دانید که نتیجه خواب کم و بی کیفیت چیست؟ بله، آهسته شدن عضله سازی و ذخیره بیشتر چربی!
بسیاری از افرادی که کلن بوترول مصرف می‌کنند دچار پرخوری عصبی، بی‌خوابی، بی‌حالی و پرخاشگری می‌شوند.
پتاسیم، یک عنصر کلیدی
بدن شما برای عملکرد مناسب عضلات و نیز کارکرد قلب به پتاسیم نیاز دارد.
مطالعات نشان می‌دهد که مصرف کلن بوترول در برخی افراد با فقر پتاسیم همراه بوده است. همین موضوع شانس گرفتگی عضلانی، عملکرد ضعیف ورزشی در بلندمدت و در نتیجه دور شدن از شرایط آرمانی را به همراه خواهد داشت.
جالب اینجا است که در بسیاری از رشته‌های ورزشی، کلن بوترول در فهرست داروهای غیرمجاز طبقه بندی شده که مصرف آن می‌تواند به محرومیت و جریمه منجر شود. با این که این دارو تاثیری بر عملکرد بهتر و دوپینگی افراد ندارد.
دلیل اصلی این ماجرا این است که ورزش باید در خدمت سلامتی باشد، نه آن که به وضعیت جسمی، قلبی و روانی ورزشکار آسیب وارد کند.
چرا از این چربی سوزها استفاده نکنیم؟
کسانی که دوست دارند از این دارو به صورت قرص، مایع نوشیدنی یا تزریق استفاده کنند، باید به دو نکته توجه مهم داشته باشند.
نکته اول این است که مصرف این دارو برای مقاصد پزشکی مثل درمان گرفتگی بینی و آسم در کشورهای پیشرفته منسوخ شده است. دلیل این ماجرا عوارض منفی دارو بر سلامتی افراد است. وقتی پزشکان برای بیمار این دارو را تجویز نمی‌کنند، چطور برای سوزاندن چربی به توصیه فردی غیرمتخصص اعتماد می‌کنید؟
این دارو مورد تایید سازمان غذا و داروی آمریکا نیست و تولیدکنندگان مکمل حق ندارند به مکمل‌های خود کلن اضافه کنند.
نکته دوم این که بسیاری از دامداران و سوارکاران از این که به حیوانات خود کلن بوترول بدهند پرهیز می‌کنند. چرا که آن‌ها به تجربه دیده‌اند که این دارو میزان تلفات در دام‌هایشان را بالا می‌برد. (علاوه بر آسیب به خود دام، گوشت حیوان نیز آلوده شده و مصرف آن برای کودکان، بیماران قلبی و زنان باردار با خطراتی همراه شود.)
بیشتر تحقیقاتی که آثار چربی سوزی و عضله سازی این دارو را تایید می‌کنند بر روی حیواناتی مثل موش آزمایش شده‌اند. چرا که انجام این آزمایش‌ها بر روی انسان (در آمریکا) قانونی نیست. برای همین مطمئن نیستیم که مصرف آن بتواند برای انسان هم به همان اندازه چربی سوزی و عضله سازی داشته باشد.
- زیر نظر متخصص
- برنامه تمرین اختصاصی
- رژیم غذایی منعطف و آسان
وضعیت قانونی مصرف دارو کلن بوترول
سازمان غذا و داروی آمریکا مصرف کلن بوترول برای انسان را مجاز نمی‌داند. برای همین این دارو بیشتر به شکل مایع (که برای درمان تنگی نفس اسب استفاده می‌شود) بیشتر در دسترس است.
با این وجود به خاطر سهولت حمل و مصرف، ورزشکاران در آمریکا از قرص آن نیز استقبال می‌کنند. متاسفانه این دارو در ایران غیرقانونی نشده و در مواردی حتی در باشگاه‌های ورزشی به فروش می‌رسد.
در کشورهای در حال توسعه به سادگی کلن بوترول یافت و مصرف می‌شود. برخی شرکت‌ها با استفاده از نام‌های تجاری و رنگارنگ سعی کرده‌اند سیمای تاریک این دارو را از مشتریان خود مخفی نگه دارند.
همان طور که گفتیم مصرف گوشت دامی که کلن بوترول دریافت کرده هم بی خطر نیست و در چندین مورد برای مردم مشکلاتی را به وجود آورده است. امروزه بسیاری از کشورها برای این که سلامت گوشت را تایید کنند، مقدار کلن بوترول موجود در آن را اندازه می‌گیرند.
این دارو در لیست سیاه آژانس بین‌المللی مبارزه با دوپینگ (WADA) قرار دارد و مصرف آن برای ورزشکاران حرفه‌ای ممنوع است.
یک پیشنهاد بهتر بجای کلن بوترول
بجای این که بخواهید به کمک یک داروی ناامن که برای درمان موقت برخی دام‌های غیرخوراکی مثل اسب کاربرد دارد، چربی سوزی و عضله سازی کنید، بهتر است سراغ روش‌هایی سالم‌تر بروید:
فعالیت بدنی بهتر و سالم‌تر داشته باشید. با یک برنامه تخصصی تغذیه و تمرین می‌توانید اثر تمرین خود را خیلی بیشتر از 10 درصد افزایش بدهید.
کیفیت غذای مصرفی خود را بالا ببرید. یک برنامه غذایی درست به شما امکان می‌دهد که مواد اولیه مرد نیاز بدن خود را با کالری کم‌تری تامین کنید.
مصرف سرکه سیب، قهوه و چای سبز هم می‌تواند باعث افزایش نرخ متابولیسم شود. همچنین نوشیدن آب کافی و استفاده از فلفل، به صورت طبیعی به چربی سوزی کمک می‌کند.
سعی کنید میزان خواب خود را افزایش دهید. یک ساعت خواب بیشتر، برای شما مفیدتر از هر داروی چربی سوزی است.
سلامتی را در اولویت قرار دهید. اصلا دلیل جذابیت افرادی که تغذیه درست و تمرین کافی دارند همین است. آن‌ها سالم‌تر و قوی‌تر هستند. موضوعی که با تغذیه اصولی و تمرین درست به دست می‌آید. نه با مصرف قرص و داروهای غیرمجاز.
اگر دوست دارید مکمل مصرف کنید، با متخصص در مورد مکمل‌های پروتئینی و نیز ویتامین-مینرال مشورت کنید. افزایش مصرف پروتئین هم قادر است در کنترل اشتها و نیز چربی سوزی و عضله سازی به شما کمک کند.
