سر جام نشستم و تو تاریکی دنبال ساعت گشتم. ساعت ۳:۳۰ دقیقه بود. بله! من دوباره نصف شب از خواب بیدار شدم. این چهارمین باریه که دارم نیمه‌های شب بلند می‌شم. این مسئله واقعاً داره روی زندگی من تاثیر میزاره. چون صبح‌ها اصلا توان بیدار شدن ندارم. حتی وقتی بلند می‌شم، نمی‌تونم درست تمرکز کنم و فعالیت‌های روزمره خودم مثل مطالعه رو انجام بدم.
انقدر کلافه بودم که به آشپزخونه رفتم تا یه لیوان آب بخورم. تو راه برگشت دیدم در اتاق داداشم بازه. وارد اتاق که شدم دیدم بیداره و داره مطالعه می‌کنه. با توجه بهم نگاه کرد و گفت:« این وقت شب اینجا چیکار می‌کنی؟! چرا نخوابیدی؟» گفتم:«واقعاً نمی‌دونی چرا؟ من بیچاره عادت دارم هر شب ۱۰ بار بیدار شم و یه خواب راحت نداشته باشم.»
همینطور که داشت به مانیتور نگاه می‌کرد، گفت:« شاید خیلی مشغله‌های ذهنی داری. شاید هم یک مشکل دیگه باعث بی‌خوابی شبانه تو می‌شه. من پزشک نیستم و نمی‌تونم در این باره به تو کمک کنم. ولی شاید قرص ملاتونین بتونه به تو کمک کنه.»
به اتاق که برگشتم، اطلاعاتی درباره قرص ملاتونین به دست آوردم. به نظر می‌رسه این قرص بتونه برای افرادی که بی‌خوابی شدید دارن مناسب باشه. البته این قرص صرفاً برای بهبود خواب شبانه مورد استفاده قرار نمی‌گیره و کاربردهای مختلفی داره. اگر تو هم مثل من از بی‌خوابی شبانه کلافه شدی، بهتره تا انتهای این مطلب با من همراه باشی.
معرفی ملاتونین
قبل از هر چیزی، بهتر است ببینید ملاتونین چیست. ملاتونین نوعی هورمون طبیعی است که در غده پینه‌آل مغز تولید و ترشح می‌شود. غده پینه‌آل یکی از مهم‌ترین بخش‌های سیستم غدد درون ریز بدن است. تاثیر دقیق این هورمون در بدن انسان چندان مشخص نیست. اما مطالعات گوناگونی درباره این مسئله انجام شده است.
نتیجه اغلب مطالعات نشان می‌دهد، هورمون ملاتونین برای هماهنگی و ایجاد نظم در ریتم شبانه روزی بخش‌های مختلف بدن مورد استفاده قرار می‌گیرد. در هر ۲۴ ساعت، بدن دچار تغییرات فیزیکی ذهنی و رفتاری مختلفی می‌شود. هورمون ملاتونین برای تنظیم این تغییرات در یک چرخه ۲۴ ساعته مورد استفاده قرار می‌گیرد. مهم‌ترین چرخه، چرخه خواب و بیداری است. میزان ترشح این ماده در شب افزایش می‌یابد و با شروع شدن روز کاهش پیدا خواهد کرد.
نکته جالب اینجا است که می‌توان هورمون ملاتونین را به صورت مصنوعی در آزمایشگاه تولید کرد. این ماده به عنوان یک مکمل غذایی و به شکل‌های مختلف مثل قرص وارد بازار می‌شود. توجه داشته باشید که اغلب مکمل‌های حاوی ملاتونین مورد تایید سازمان غذا و داروی ایالات متحده آمریکا نیستند. بنابراین بهتر است قبل از مصرف قرص‌های حاوی ملاتونین با متخصصان تغذیه مشورت کنید.
نحوه اثر ملاتونین بر بدن
همانطور که گفته شد، تحقیقات گوناگونی روی تاثیر ملاتونین بر بدن انجام شده است. یکی از مهم‌ترین اثرات این هورمون بر بدن، تنظیم ریتم شبانه روزی بدن و تنظیم چرخه خواب و بیداری است. این هورمون معمولاً با عنوان هورمون خواب نیز شناخته می‌شود. توجه داشته باشید که ترشح این هورمون برای خوابیدن ضروری نیست.
ولی زمانی که مقدار بیشتری هورمون ملاتونین در بدن ترشح شود، شخص کیفیت خواب بالاتری خواهد داشت و بهتر می‌خوابد. با این حال، چند عامل مختلف دیگر بر کیفیت خواب شبانه تاثیرگذار هستند. قرص ملاتونین به عنوان نوعی قرص خواب نیز شناخته می‌شود.
ترکیبات موجود در این دارو به گیرنده ملاتونین در مغز متصل می‌شوند و برای مهار کردن مسیر انتقال پیام عصبی مورد استفاده قرار می‌گیرند. در نتیجه میزان ترشح هورمون ملاتونین در مغز افزایش پیدا می‌کند و باعث احساس خواب آلودگی می‌شود.
مقدار نرمال ملاتونین چقدر است؟
مقدار نرمال این هورمون با توجه به سن و جنسیت شما متفاوت است. نوزادان قبل از تولد، ملاتونین مورد نیاز بدن خود را از جفت مادر دریافت می‌کنند. بعد از تولد، بخشی از ملاتونین بدن آن‌ها از طریق شیر مادر دریافت می‌شود. میزان ترشح این هورمون از ۲ الی ۳ ماهگی به بعد شروع می‌شود و افزایش پیدا می‌کند. با افزایش سن، سطح ترشح هورمون بیشتر می‌شود و قبل از بلوغ به اوج خود می‌رسد.
در دوره بلوغ، سطح ترشح این هورمون کاهش می‌یابد و در اواخر دوره نوجوانی به مقدار ثابتی می‌رسد. به طور کلی، میزان ترشح این هورمون در بانوان بیشتر از آقایان است. میزان ترشح هورمون تا حدود ۴۰ سالگی ثابت می‌ماند. بعد از آن، با افزایش سن کاهش پیدا می‌کند. در سنین بالای ۹۰ سال، میزان ترشح این هورمون در حدود ۲۰ درصد کمتر از افراد بزرگسال جوان است.
کپسول یا قرص ملاتونین چیست؟
قرص ملاتونین نوعی دارو یا مکمل است که برای تنظیم چرخه خواب شما مورد استفاده قرار می‌گیرد. این قرص معمولاً برای افرادی که به بی‌خوابی شدید مبتلا هستند، تجویز می‌شود. قرص یا کپسول‌های ملاتونین باید طبق دستورالعمل و تحت نظر پزشک مصرف شوند. بنابراین بهتر است از مصرف خودسرانه این ترکیبات خودداری کنید.
نحوه مصرف قرص ملاتونین
طریقه مصرف قرص ملاتونین بسیار ساده است. این دارو معمولاً به صورت خوراکی به همراه با یک لیوان آب مصرف می‌شود. بهتر است از مصرف قرص ملاتونین همراه با غذا خودداری کنید. بهترین زمان مصرف قرص در حدود یک الی دو ساعت قبل از خواب است.
بعد از مصرف دارو، باید فعالیت‌های ذهنی و بدنی خود را کاهش دهید و خود را برای خوابیدن آماده کنید. برخی از قرص‌های ملاتونین، باید قبل از مصرف در آب حل شوند یا به صورت جویدنی مصرف می‌شوند. از بریدن، خرد کردن یا جویدن قرص‌هایی که باید به طور کامل بلعیده شوند، خودداری کنید. دستورالعمل مصرف قرص روی بسته‌بندی آن نوشته شده است.
اگر به اطلاعات بیشتری نیاز دارید، می‌توانید با پزشک تماس بگیرید. قبل از استفاده از دارو برای کودکان، با پزشک مشورت کنید. زیرا مصرف این دارو بدون نسخه برای کودکان توصیه نمی‌شود. علاوه بر این، مصرف بیش از حد قرص باعث مسمومیت یا بروز عوارض مختلف دیگر می‌شود.
مقدار مصرف داروی ملاتونین
یکی از مهم‌ترین سوالاتی که برای بسیاری از افراد ایجاد می‌شود، این است که مقدار مصرف داروی ملاتونین چقدر است؟ نمی‌توان به صورت دقیق به این سوال پاسخ داد. زیرا دوز مصرف قرص به شرایط جسمانی شما و نوع بیماری بستگی دارد. بنابراین بهتر است قبل از شروع درمان با قرص ملاتونین، بروشور دارویی داخل بسته را مطالعه کنید و با پزشک مشورت کنید.
در این بروشور اطلاعات کاملی درباره دارو و عوارض جانبی احتمالی آن وجود دارد. اگر سوالات بیشتری در ذهن دارید، باید با یک ارائه دهنده مراقبت‌های بهداشتی مشورت کنید. زیرا دوز و مقدار مصرف این قرص در افراد مختلف با یکدیگر متفاوت است. علاوه بر این، لازم است دارو را طبق دستورالعمل پزشک مصرف کنید.
اگر علائم بی‌خوابی یا سایر مشکلات شما بهبود نیافت، نباید دوز مصرف دارو را به شکل خودسرانه افزایش یا کاهش دهید. اگر مصرف یک دوز را فراموش کردید، نیازی نیست در روز بعد دو دوز را به صورت همزمان مصرف کنید. زیرا این کار آسیب شدیدی به بدن شما وارد می‌کند.
تداخل قرص ملاتونین با سایر داروها
این قرص می‌تواند با برخی داروها و مکمل‌های دیگر تداخل داشته باشد. این داروها شامل موارد زیر هستند:
- فلووکسامین
- راملتون
- تاسیملتیون
- کافئین
- کاربامازپین
- آنتی بیوتیک‌های خاص مانند سیپروفلوکساسین
- داروهای خاص مربوط به افسردگی، اضطراب یا اختلالات روانی
- سایمتیدین
- هورمون‌های زنانه، مانند استروژن و قرص‌های ضدبارداری
- متوکسالن
- نیفدیپین
- فنوباربیتال
- تاموکسیفن
- وارفارین
کاربرد قرص ملاتونین
بسیاری از افراد تصور می‌کنند قرص ملاتونین صرفاً برای درمان بی‌خوابی مورد استفاده قرار می‌گیرد. در حالی که این یک تصور کاملاً اشتباه است. زیرا صرفاً یکی از مهم‌ترین کاربردهای این دارو، درمان بی‌خوابی و اختلالات خواب است. قرص ملاتونین دارای کاربردهای دیگری نیز می‌باشد. برخی از این کاربردها شامل موارد زیر هستند:
- یکی از مهم‌ترین کاربردهای ملاتونین این است که باعث توقف تخریب شبکه چشم می‌شود و به حفظ سلامتی چشم کمک می‌کند.
- این دارو برای کاهش پرخاشگری و خشونت در بیماران مبتلا به اوتیسم مورد استفاده قرار می‌گیرد. مطالعات انجام شده نشان می‌دهد، ملاتونین می‌تواند به بهبود روحیه و کاهش حالت عصبی این بیماران کمک کند.
- در برخی موارد، قرص ملاتونین برای تنظیم فشار خون مورد استفاده قرار می‌گیرد. البته منظور این نیست که بیماران مبتلا به فشار خون بالا می‌توانند به شکل خودسرانه برای مصرف این قرص اقدام کنند. توجه داشته باشید که این دارو نمی‌تواند جایگزین مناسبی برای قرص فشار خون باشد. بنابراین بهتر است صرفاً تحت نظر پزشک مصرف شود.
- در بعضی موارد، برای کاهش استرس و اضطراب قبل از جراحی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
- دوز پایین این دارو به درمان بدخوابی و بی‌خوابی در کودکان کمک می‌کند.
عوارض جانبی قرص ملاتونین
برخی از مهم‌ترین عوارض قرص ملاتونین شامل موارد زیر هستند:
- واکنش‌های آلرژیک مثل بثورات پوستی، خارش، کهیر، تورم صورت، لب‌ها، زبان یا گلو
- تغییرات خلق و خو و رفتار مثل اضطراب، عصبی بودن، گیجی، توهم، تحریک پذیری، خصومت، افکار خودکشی یا آسیب رساندن به خود، بدتر شدن خلق و خو، احساس افسردگی
- شب ادراری در کودکان
- سرگیجه
- خواب آلودگی روز بعد از مصرف
- سردرد
- حالت تهوع
زمان اثر قرص ملاتونین در بدن
یکی از مهم‌ترین سوالات اغلب کاربران، این است که مدت زمان اثر قرص ملاتونین در بدن چقدر است؟ بهتر است قبل از مصرف این دارو اطلاعات کاملی درباره نحوه مصرف، مدت زمان، اثربخشی و مقدار مصرف این قرص داشته باشید.
معمولاً ۱ تا ۲ ساعت طول می‌کشد تا این دارو به طور کامل در بدن اثر کند. به همین دلیل، بهتر است حداقل ۶۰ الی ۱۲۰ دقیقه قبل از خوابیدن مصرف شود. مطالعات انجام شده نشان می‌دهد، این دارو در حدود ۲ الی ۳ ساعت بعد از مصرف ماندگاری دارد و بر عملکرد بدن تاثیر می‌گذارد. بعد از مصرف این قرص، خواب عمیقی را تجربه خواهید کرد و احتمال بیدار شدن در نیمه شب کاهش پیدا می‌کند.
سخن پایانی
در این مطلب سعی کردم درباره ملاتونین توضیح بدم. همچنین مطالبی رو درباره نحوه مصرف و کاربرد قرص ملاتونین بیان کردم. یکی از آزاردهنده‌ترین مسائل، کاهش کیفیت خواب شبانه و بیدار شدن‌های پی در پی هست. این مسئله می‌تونه باعث احساس خواب آلودگی و خستگی شدید طی روز بشه.
کاری ندارم که چه چیزی باعث بی‌خوابی شبانه شما شده، اما در هر صورت می‌تونین با کمک برخی داروها به افزایش کیفیت خواب شبانه خودتون کمک کنین. البته ممکنه قرص ملاتونین برای همه افراد مناسب نباشه. بهتره در وهله اول به دنبال دلیل بی‌خوابی خودتون باشین. یک پزشک حرفه‌ای می‌تونه در این زمینه به شما کمک کنه.
متخصص‌های مجموعه فیت کلاب برنامه غذایی و سبک زندگی فعلی شما رو مورد بررسی قرار میدن تا ببینن موضوع از چه قراره و چرا به چنین مشکلی دچار شدین. در قدم دوم بهترین داروها و برنامه غذایی در اختیار شما قرار می‌گیره تا سریع‌تر مشکل خودتون رو برطرف کنین. اگر می‌خواین اطلاعات بیشتری در این باره به دست بیارین، پیشنهاد می‌کنم با کارشناس‌های این مجموعه تماس بگیرین.
