احتمالا نام رژیم شیر و ساقه طلایی را شنیده اید. بیسکویت ساقه طلایی یا بیسکویت دایجستیو یکی از خوراکی‌های محبوب بین دانشجوها و کارمندان است. چرا که این خوراکی ارزان قیمت می‌تواند احساس سیری ماندگاری ایجاد کند و فرد تا رسیدن به خانه، نیازی به غذا نداشته باشد. برای همین افراد زیادی هستند که شیر و ساقه طلایی را به عنوان یک عصرانه مناسب و ارزان پذیرفته‌اند.
ماجرای شیر و ساقه طلایی به عصرانه‌های کارمندی و دانشجویی خلاصه نمی‌شود. هستند کسانی که با هدف کاهش وزن و از دست دادن چربی، بجای شام و ناهار از همین ترکیب استفاده می‌کنند. بعضی‌ها هم واقعا موفق به کاهش وزن می‌شوند.
سوالی که مطرح می‌شود این است که آیا رژیم شیر و ساقه طلایی برای کاهش وزن گزینه خوبی است؟ آیا این رژیم برای سلامتی خطر ندارد؟ چه کسانی می‌توانند از این رژیم استفاده کنند؟ آیا در بلندمدت هم می‌شود با همین روش وزن را ثابت نگه داشت؟ سوال‌هایی که تلاش می‌کنیم در این نوشته به آن‌ها پاسخ بدهیم.
چرا رژیم شیر و ساقه طلایی
همان طور که گفتیم، افراد زیادی به دلیل خاصیت سیرکننده بیسکویت دایجستیو، فکر می‌کنند که از ترکیب شیر و ساقه طلایی می‌شود به یک معجون خوب برای لاغری و کاهش وزن رسید.
بیسکویت ساقه طلایی که در دنیا به اسم بیسکویت دایجستیو شناخته می‌شود، قرار است بجای آرد سفید و تصفیه شده، از آرد سبوس‌دار استفاده می‌کند. به همین دلیل اگر واقعا می‌خواهید بیسکویت بخورید، دایجستیو نسبت به موارد دیگر، گزینه بهتری است. اما به دلیل وجود شکر و کربوهیدرات تصفیه شده در این بیسکویت، هرگز نمی‌شود آن را در فهرست غذاهای سالم قرار داد.
عاملی که باعث می‌شود این بیسکویت شما را سیر کند (و سیر نگه‌دارد) فیبر است. فیبر که در سبزیجات، غله‌های کامل، جوی دو سر، میوه‌ها و حبوبات یافت می‌شود، قادر است زودتر شما را سیر کند و باعث شود دیرتر احساس گرسنگی کنید.
از سوی دیگر، شیر به دلیل داشتن پروتئین به این حس سیری کمک می‌کند.
در مجموع داشتن وعده‌هایی با پروتئین و فیبر بالا (مثلا سینه مرغ کبابی و سالاد سبزیجات) از جمله مواردی است که به کاهش وزن کمک خواهد کرد.
افرادی که دچار استپ وزنی شده‌اند هم گاهی برای مدتی کوتاه، با 10 بیسکویت ساقه طلایی و حدود 750 سی‌سی شیر در روز سعی می‌کنند استپ وزنی خود را بشکنند.
چرا رژیم شیر و ساقه طلایی نه؟
مهم‌ترین دلیل مخالفت با این رژیم غذایی، فقدان تمام درشت‌مغذی‌ها و ریزمغذی‌های اساسی در این رژیم است.
در رژیم شیر و ساقه طلایی شما به تمام اسید آمینه‌های ضروری دسترسی ندارید، از چربی‌های سالم مثل امگا 3 بی‌بهره می‌مانید، مقدار زیادی قند ساده دریافت می‌کنید، چربی ناسالم به بدنتان می‌رسد، از بسیاری از ویتامین‌ها مثل ویتامین ث و مواد معدنی مثل آهن و روی محروم می‌شوید و در مجموع با شیر و ساقه طلایی تغذیه سالم و کاملی نخواهید داشت.
از سوی دیگر این رژیم حوصله‌سربر و خسته‌کننده است. تصور کنید دیگران دارند جوجه، قورمه‌سبزی و آش می‌خورند، شما مجبورید به همین شیر و بیسکویت ساده خود قناعت کنید.
به همین دلیل نمی‌شود این رژیم را در بلندمدت ادامه داد. دیر یا زود از این غذا خسته می‌شوید و رژیم خود را می‌شکنید. (در واقع مجبورید این کار را بکنید، در غیر این صورت به سوتغذیه دچار خواهید شد.) شکستن رژیم همانا و برگشتن وزن همان.
بعد از چند روز دوباره وزنتان بالا می‌رود. چیزی که برایتان می‌ماند فقر غذایی ناشی از عدم مصرف غذاهای سالم و باکیفیت است. پس پاسخ به این سوال که آیا رژیم شیر و ساقه طلایی می‌تواند برای ثابت نگه داشتن وزن به کار برود، منفی است.
بیسکویت ساقه طلایی چیست؟
همه شما بیسکویت‌های گرد با بسته‌بندی قرمز معروف به بیسکویت ساقه طلایی را می‌شناسید. شاید از طرفدارهای این بیسکویت نیز باشید. یک نوع کوکی مشهور که از انگلستان پایش را به کشورهای دیگر باز کرد.
امروزه شرکت‌های زیادی مثل تسکو Tesco، داوس فارم Doves Farm، مارکس اند اسپنسر M&S و مک‌ویتی McVitie برای تولید بیسکویت‌های دایجستیو در جهان شهرت دارند. بیسکویت ساقه طلایی معروف در ایران، از نظر شکل، طعم و بسته‌بندی بیشتر از همه به بیسکویت‌های مک‌ویتی نزدیک است. این ماجرا دلیل خوبی دارد. مک‌ویتی این بسکویت را اختراع کرده است!
پس از آن در کشورهایی مثل چین، روسیه و البته ایران، تولیدکنندهها تلاش کردند شکل اصلی دایجستیو را تداعی کنند.
در سال 1892، فردی به نام الکساندر گرانت در شرکت مک‌ویتی این بیسکویت را اختراع کرد و فرمول آن تا امروز نزد شرکت به صورت یک راز نگه‌داری می‌شود. در سال 1925 شرکت مک‌ویتی نمونه شکلاتی آن را روانه بازار کرد و با استقبال خوبی هم مواجه شد.
مک‌ویتی مدعی است که بعد از گذشت 130 سال، هنوز با حفظ کیفیتِ فرمول سری الکساندر گرانت، محبوب‌ترین بیسکویت دایجستیو در دنیا را تولید می‌کند.
آیا دایجستیو بیسکویت سالمی است؟
ادعای اصلی تولیدکنندهها این است که بیسکویت دایجستیو به خاطر داشتن فیبر و استفاده از آرد کامل بجای آرد سفید، گزینه‌هایی سالم‌تر و بهتر هستند.
اما یک مشکل کوچک در بخش بازاریابی شرکت وجود دارد. مشتری‌ها طعم بیسکویتی که از آرد کامل ساخته شده باشد را چندان نمی‌پسندند. شرکت‌ها بین فروش کم یا تغییر طعم بیسکویت، راه دوم را انتخاب کردند.
راه حل به این شکل بود که در این بیسکویت، 50 درصد از آرد سفید و تصفیه شده و 50 درصد از آرد سبوس‌دار استفاده شود.
از طرفی افزودن شکر هم می‌توانست این بیسکویت را مزه‌دار و قابل خوردن کند. در نتیجه به خاطر وجود شکر و آرد تصفیه شده، بیشتر کالری این بیسکویت از کربوهیدرات تصفیه شده می‌آید نه از آرد کامل.
نتیجه نهایی این بود که در هر بیسکویت، کم‌تر از نیم گرم فیبر یافت می‌شود. هر بیسکویت دایجستیو کم‌تر از 1 گرم پروتئین دارد و از نظر ویتامین و مواد معدنی (غیر از سدیم حاصل از نمک) تقریبا بی‌بهره است.
این توصیف‌ها قطعا به یک خوراکی سالم و مغذی مرتبط نمی‌شوند. هر چه باشد، دایجستیو هم یک بیسکویت است و نه چیزی بیشتر!
در نتیجه بیسکویت دایجستیو یا همان ساقه طلایی هرگز نمی‌تواند جایگزین غذای اصلی شود، به خصوص برای کودکان. چرا که این بیسکویت آن‌ها را سیر می‌کند و ممکن است دیگر تمایلی به خوردن غذای کامل، حاوی مواد مغذی نداشته باشند.
و اما شیر…
رژیم شیر و ساقه طلایی از دو رکن تشکیل می‌شود. بیسکویت دایجستیو و شیر.
در مقام نظریه، شیر به دلیل داشتن پروتئین باعث ایجاد احساس سیری ماندگار می‌شود. از سوی دیگر مدافعین این رژیم امید دارند که به دلیل وجود کلسیم بالا در شیر، مصرف این خوراکی بتواند به کاهش درصد چربی بدن کمک کند.
در پژوهشی که در انگلستان انجام شد، در رژیم افراد بدون ایجاد هر گونه تغییر در غذا و فعالیت بدنی، روزانه دو لیوان شیر افزوده شد. اگر نظریه درست باشد، این افراد باید مقداری از چربی شکمی خود را از دست می‌دادند. اتفاقی که در آزمایش واقعی نیفتاد.
نتیجه این بود که مصرف شیر به تنهایی نمی‌تواند به آب کردن چربی بیشتر کمک کند. همچنین این افراد از نظر فشار و چربی خون هم بهبودی نداشتند. هرچند وضعیت آن‌ها بدتر هم نشد.
این ادعا که تمام مواد غذایی مورد نیاز بدن شما در شیر وجود دارد، درست نیست. برای مثال شیر از ویتامین‌های آ، ث، د، ب6، روی و آهن بی‌بهره است. به‌خصوص که بیشتر خانم‌ها با فقر ویتامین د و آهن و بیشتر آقایان با کمبود روی مواجه هستند.
ممکن است در برخی از شیرها، ویتامین‌های محلول در چربی مثل آ و د اضافه شده باشد. اما هنوز هم ویتامین‌های محلول در آب مثل ث مسئله مهمی هستند. ویتامینی که در درمان کم‌خونی نقش مهمی دارد.
رژیم‌های سخت و وضعیت یویو
فرض کنید با یک رژیم بسیار سخت‌گیرانه، مثل حذف کامل کربوهیدرات یا کاهش شدید کالری، بتوانید وزن کم کنید. شما دو گزینه دارید. یا این رژیم را تا ابد ادامه بدهید، که ممکن نیست. یا بعد از رسیدن به وزن مطلوب، رژیم را بشکنید و مثل قبل غذا بخورید.
اگر غذا خوردن قبلی شما سالم بود، یقینا دچار اضافه وزن نمی‌شدید. بازگشت به الگوی غذایی ناسالم باعث می‌شود که وزن شما مثل یک یویو، به سرعت به عدد قبلی (و حتی گاهی بیشتر از قبل) باز گردد.
درست است که این رژیم سخت باعث شد که شما وزن کم کنید. اما کاهش وزنی که به این سرعت برگشت‌پذیر باشد و نتوانید آن را حفظ کنید، ارزش زیادی ندارد. چنین رژیم‌هایی را نمی‌شود در فهرست رژیم‌های موثر و موفق قرار داد.
رژیم شیر و ساقه طلایی برای مدتی کوتاه
بعضی از افراد از خطرات و مشکلات این رژیم آگاه هستند. آن‌ها می‌دانند که فقط با شیر و بیسکویت نمی‌توانند نیاز خود به تمام مواد غذایی مورد نیاز را تامین کنند. به‌خصوص که کسانی که این رژیم را توصیه می‌کنند، می‌گویند به غیر از شیر و بیسکویت و گاهی چند عدد محدود خرما، فرد نباید غذای دیگری مصرف کند.
این افراد با آگاهی به مضرات این کار، ممکن است برای دورانی کوتاه بخواهند با شیر و ساقه طلایی وزن خود را اندکی پایین بیاورند. آیا این روش می‌تواند برای مدتی کوتاه، مثلا یک ماه موثر و البته بی‌خطر باشد؟
اولین مشکلی که ممکن است در کوتاه مدت فرد با آن مواجه شود، تنش‌های عصبی و احساس ناآرامی است. به دلیل عدم دریافت ریزمغذی‌ها و نیز افت کالری، این که فرد احساس اضطراب و بی‌قراری کند و خیلی زود کنترل خود را از دست بدهد، پیش‌بینی پذیر است.
در چنین رژیم‌هایی دو حالت برای افراد پیش می‌آید. یا نسبت به غذاها ولع شدید پیدا می‌کنند و بعد از تمام شدن رژیم، پر خور تر از قبل می‌شوند، یا با سرکوب کامل اشتها برای مثابله با این ولع، بعد از رژیم نسبت به غذا بی‌میل شوند و از سوتغذیه رنج ببرند.
در مواردی، حتی در کوتاه مدت، افراد با ریزش مو، خشکی پوست و اختلال خواب مواجه می‌شوند.
لاغری و تغییر در سبک زندگی
وقتی یک رژیم اصولی می‌گیرید، عادت‌هایی را کنار می‌گذارید. مثلا دیگر همراه غذای خود نوشابه و دسر نمی‌خورید و یاد می‌گیرید حجم غذای مصرفی خود را کنترل کنید.
در چنین رژیمی میان‌وعده‌هایی سالم مثل میوه انتخاب می‌کنید و رفته رفته یاد می‌گیرید چه گزینه‌هایی برای بدن شما مفیدتر هستند. در نتیجه علاوه بر اندامی متناسب، وضعیت بدنی سالم‌تری هم پیدا خواهید کرد. یعنی نه فقط کاهش وزن موقتی، بلکه اصلاح سبک زندگی از این طریق ممکن خواهد شد.
در مقابل رژیم‌هایی مثل رژیم شیر و ساقه طلایی ، برخی از فواید رژیم‌های کامل و سالم از این قرار هستند:
- فشار خون، سطح کلسترول و سطح قند خون کنترل می‌شود.
- چربی شکمی کاهش پیدا می‌کند.
- خطر ابتلا به دیابت نوع دوم، بیماری‌های قلبی، مشکلات کبد و مشکلات گوارشی کاهش می‌یابد.
- از برخی از سرطان‌ها پیشگیری می‌شود.
- خطر مرگ زودرس پایین می‌آید.
- هزینه‌های درمانی فرد به خصوص در سنین بالا کاهش پیدا می‌کند.
این اثرات در رژیم‌های کوتاه مدت مثل رژیم شیر و بیسکویت یا رژیم جنرال موتور رخ نمی‌دهند. فراموش نکنید که هدف از کاهش وزن، داشتن بدنی سالم و طول عمری بیشتر است. نه این که خود را برای لاغری، در خطر بیندازید.
رژیم شیر و ساقه طلایی در چند خط
رژیم شیر و ساقه طلایی رژیمی است که برای کاهش وزن در کوتاه‌مدت یا خروج از استپ وزنی پیشنهاد می‌شود.
عاملی که باعث ایجاد احساس سیری و کاهش اشتها می‌شود، فیبر موجود در بیسکویت و پروتئین شیر است.
می‌توانید با یک رژیم سالم ، فیبر و پروتئین را در برنامه غذایی خود داشته باشید.
شیر و ساقه طلایی بسیاری از ویتامین‌ها مثل ویتامین ث و مواد معدنی مثل آهن را در خود ندارند. این موضوع می‌تواند برای خانم‌ها بسیار خطرناک باشد.
بهتر است رژیمی انتخاب کنید که بتوانید آن را در بلند مدت دنبال کنید و به کمک آن به اصلاح سبک زندگی خود بپردازید.
این رژیم در کوتاه مدت هم می‌تواند آثاری منفی مثل ریزش مو، اختلال خواب، عصبی شدن و ایجاد ولع شدید داشته باشد.
بین بیسکویت‌های دیگر، ساقه طلایی به خاطر داشتن فیبر انتخاب بهتری است. اما نیم گرم فیبر در هر بیسکویت نمی‌تواند نیاز طبیعی بدن شما به فیبر را به‌طور کامل برطرف کند. شما هنوز هم به میوه و سبزیجات تازه نیاز دارید.
چون این بیسکویت کودکان را سیر می‌کند، ممکن است تمایل آن‌ها به خوردن غذای سالم کاهش پیدا کند. سعی کنید به آن‌ها غذای واقعی بدهید. بیسکویت هرگز جایگزین غذای اصلی نیست.
خوردن شیر و ساقه طلایی اگر در یک رژیم سالم و با توجه به تمام نیازهای بدن صورت بگیرد، به تنهایی عامل خطرناکی نیست. اما نمی‌توانید با همین دو خوراکی، به سلامت بدن خود کمک کنید.
