سندروم روده تحریک پذیر، یکی از رایج‌ترین بیماری‌های گوارشی است که در اغلب موارد با علائم ناراحت کننده یا دردناک همراه می‌باشد. یبوست، اسهال، گاز و نفخ، از رایج‌ترین علائم این بیماری هستند. مطالعات انجام شده نشان می‌دهد، این بیماری باعث آسیب دیدن دستگاه گوارشی نمی‌شود. همچنین خطر بروز بیماری سرطان روده بزرگ را افزایش نمی‌دهد.
با این حال، علائم آن ناراحت کننده و آزاردهنده هستند. می‌توان این بیماری را به شکل‌های مختلف درمان کرد. به عنوان مثال مصرف دارو، تغییر رژیم غذایی و تغییر سبک زندگی، از رایج‌ترین روش‌های درمان بیماری سندروم روده تحریک پذیر هستند. در ادامه این مطلب از مجله تخصصی فیت کلاب قصد داریم به طور کامل درباره سندروم روده تحریک پذیر و ویژگی‌های آن توضیح دهیم. بنابراین پیشنهاد می‌کنیم تا انتهای این مطلب با ما همراه باشید.
بیماری سندروم روده تحریک پذیر (IBS) چیست؟
سندروم روده تحریک پذیر (IBS)، یکی از رایج‌ترین بیماری‌های دستگاه گوارشی است. این بیماری به صورت مستقیم بر عملکرد روده تاثیر می‌گذارد. افرادی که به این بیماری مبتلا هستند، علائمی مانند درد شکم یا گرفتگی عضلات را تجربه می‌کنند. این بیماری بر عملکرد سیستم گوارشی تاثیر می‌گذارد و خطر بروز بیماری‌هایی مانند اسهال شدید یا یبوست شدید را افزایش می‌دهد.
البته باعث آسیب دیدن بافت داخلی معده نمی‌شود یا ارتباطی به بیماری‌های سرطانی مانند سرطان روده ندارد. البته توجه داشته باشید که سندروم روده تحریک پذیر یک بیماری مزمن است. بنابراین ممکن است تاثیر بسیار زیادی بر زندگی بیمار بگذارد. این بیماری مزمن، با عنوان کولیت اسپاستیک شناخته می‌شود. تنها تعداد محدودی از بیماران، علائم شدید این بیماری را تجربه می‌کنند. برخی عوامل محیطی مانند استرس، باعث تشدید علائم بیماری می‌شوند.
انواع IBS چیست؟
پژوهشگران، بیماری سندروم روده تحریک پذیر را بر اساس شکل ظاهری مدفوع در دسته‌های مختلفی قرار می‌دهند. توجه داشته باشید که علائم این بیماری در تمامی روزها مشاهده نمی‌شوند. ممکن است شکل مدفوع در برخی روزها غیر طبیعی و در برخی روزها طبیعی باشد. انواع شکل مدفوع در سندروم روده تحریک پذیر، شامل موارد زیر هستند:
- بیماری (IBS) با یبوست (IBS-C): در این بیماری، مدفوع در اغلب روزهای هفته سفت و توده‌ای است. فردی که به این بیماری مبتلا می‌شود، یبوست شدید و مزمن را تجربه می‌کند.
- بیماری (IBS) همراه با اسهال (IBS-D): در این بیماری، مدفوع در اغلب روزهای هفته شل و آبکی است. افرادی که به این بیماری مبتلا هستند، مشکلاتی مثل اسهال شدید را تجربه می‌کنند.
- بیماری (IBS) با عادات روده مختلط (IBS-M): در این بیماری، مدفوع در برخی روزهای هفته سفت و توده‌ای و در برخی روزها شل و آبکی است.
علائم بیماری سندروم روده تحریک پذیر
علائم این بیماری در تمام روزهای هفته مشاهده نمی‌شود. ممکن است شخص در برخی مواقع اسهال یا یبوست شدید را تجربه کند. برخی از رایج‌ترین علائم سندروم روده تحریک پذیر در زنان و مردان شامل موارد زیر هستند:
- تغییر در عادات گوارشی و حرکات روده
- درد و گرفتگی شکم، که اغلب پس از دفع مدفوع کاهش می‌یابد
- احساس خالی نشدن روده بزرگ پس از دفع مدفوع
- دفع مکرر گاز از روده
- خروج مخاط از راست‌روده و مقعد
- احساس نیاز ناگهانی و فوری به دستشویی
- تورم یا نفخ مداوم شکم
دلایل بروز بیماری سندروم روده تحریک پذیر
یکی از مهم‌ترین سوالاتی که برای بسیاری از افراد ایجاد می‌شود، این است که چه چیزی باعث بروز بیماری سندروم روده تحریک پذیر خواهد شد؟ محققان هنوز در رابطه با این مسئله مطمئن نیستند. اما برخی از آن‌ها حدس می‌زنند، یک اختلال عصبی گوارشی باعث بروز این بیماری شود. در این اختلال، ارتباط بین روده و مغز مختل خواهد شد. این مسئله بر نحوه انقباض ماهیچه‌های گوارشی و حرکت غذا در دستگاه گوارش تاثیر می‌گذارد.
به عنوان مثال، ممکن است عضله کولون یا روده بزرگ در بیماران مبتلا به این بیماری بیشتر از حد معمول منقبض شود. این انقباض باعث گرفتگی و درد خواهد شد. لایه‌ای از ماهیچه، روی دیواره‌های روده قرار گرفته است. این ماهیچه‌ها به محض حرکت غذا در دستگاه گوارش منقبض می‌شوند. هر چقدر انقباضات قوی‌تر و طولانی‌تر باشد، احتمال بروز مشکلاتی مثل گاز، نفخ و اسهال وجود دارد.
هر چقدر انقباضات ضعیف‌تر باشد، غذا با سرعت کمتری از دستگاه گوارش عبور می‌کند و مدفوع سفت یا خشک می‌شود. علاوه بر این، ممکن است اعصاب دستگاه گوارش تحریک شود. افرادی که به بیماری سندروم روده تحریک پذیر مبتلا هستند، معمولاً آستانه تحمل درد کمتری دارند و به دردهای شکمی بسیار حساس هستند.
سایر دلایل بروز این بیماری شامل موارد زیر می‌باشند:
-
وجود باکتری در روده
مطالعات انجام شده نشان می‌دهد، وجود برخی باکتری‌ها در روده باعث بروز این بیماری می‌شود. انواع و تعداد باکتری‌های روده در افراد مبتلا به این بیماری، نسبت به افراد سالم متفاوت است. همچنین برخی تغییرات در میکروب‌های روده، بر عملکرد دستگاه گوارش تاثیر می‌گذارد.
برخی باکتری‌ها، قارچ‌ها و ویروس‌ها، به صورت طبیعی در روده وجود دارند و نقش مهمی در سلامتی دستگاه گوارش دارند. مطالعات انجام شده نشان می‌دهد، تعداد برخی میکروب‌ها و باکتری‌ها در افراد مبتلا به این سندروم نسبت به افراد سالم متفاوت است.
-
عفونت های شدید
ابتدا به برخی عفونت‌های شدید، باعث بروز این بیماری می‌شود. بسیاری از باکتری‌ها و میکروب‌ها بر بروز این بیماری تاثیرگذار هستند و باعث عفونت‌های خفیف یا شدید می‌شوند.
-
اختلال در سیستم عصبی
اختلال در سیستم عصبی نیز باعث بروز بیماری سندروم روده تحریک پذیر می‌شود. مشکلات عصبی تاثیر بسیار زیادی بر عملکرد سیستم گوارشی دارند. به عنوان مثال، باعث افزایش گاز یا مدفوع می‌شوند. اگر هماهنگی ضعیفی بین سیگنال‌های مغز و روده وجود داشته باشد، بسیاری از مشکلات گوارشی بروز پیدا خواهد کرد. این عدم هماهنگی، منجر به درد، اسهال یا یبوست می‌شود. همچنین حساسیت به برخی غذاها یا استرس در دوران کودکی مثل آزار جسمی، آزار جنسی و عاطفی، از رایج‌ترین دلایل ابتلا به سندروم روده تحریک پذیر هستند.
چه افرادی در معرض خطر ابتلا به سندروم روده تحریک پذیر قرار دارند؟
همه افراد در هر سن و سال یا هر شرایطی، در معرض خطر بروز این بیماری قرار دارند. با این حال، احتمال بروز بیماری در برخی افراد بیشتر از سایر مردم است. این افراد شامل موارد زیر هستند:
- افرادی که در سنین کمتر از ۵۰ سال قرار دارند.
- احتمال بروز بیماری در بانوان بیشتر از آقایان است. به عنوان مثال استروژن درمانی قبل از یا بعد از یائسگی، یکی از مهم‌ترین دلایل ابتلا به این بیماری است.
- عوامل ژنتیکی، از دیگر مهم‌ترین دلایل ابتلا به این بیماری هستند. مطالعات انجام شده نشان می‌دهد، برخی بیماری‌ها به صورت ژنتیکی از والدین به فرزندان منتقل می‌شوند.
- مشکلات ذهنی مانند اضطراب و استرس شدید یا ابتلا به برخی بیماری‌ها مانند افسردگی و اختلالات خواب، شما را در معرض خطر ابتلا به این بیماری قرار می‌دهد.
غذاهای مناسب برای بیماری سندروم روده تحریک پذیر
همانطور که گفته شد، رژیم غذایی تاثیر بسیار زیادی بر درمان این بیماری دارد. در ادامه برخی از بهترین غذاها برای درمان سندروم روده تحریک پذیر را به شما معرفی می‌کنیم:
- میوه‌هایی مثل پرتقال، زغال اخته، توت‌فرنگی، تمشک، انگور، کیوی
- سبزیجاتی مثل هویج، بادمجان، کدو تنبل حبوباتی مثل نخود‌فرنگی
- شیرین‌کننده‌هایی مثل آگاو، استویا
- برخی دیگر از غذاها، مثل تخم‌مرغ، گوشت بدون چربی، بلغور جو دوسر
غذاهای نامناسب برای بیماری سندروم روده تحریک پذیر
مصرف برخی مواد غذایی به بیماران مبتلا به این بیماری توصیه نمی‌شود. به عنوان مثال بهتر است افرادی که به این بیماری مبتلا هستند، از مصرف فیبر محلول اجتناب کنند. برخی از منابع رایج فیبرنامحلول شامل غلات کامل، آجیل، گوجه‌فرنگی، لوبیا سبز کلم بروکلی، کدو سبز و مواردی مانند این هستند. می‌توانید این مواد غذایی را به رژیم غذایی خود اضافه کنید. همچنین بهتر است مواد غذایی زیر را مصرف نکنید:
- لاکتوز (شیر، بستنی، پنیر، ماست)، البته فقط در صورتی که عدم تحمل لاکتوز دارید
- برخی از میوه‌ها (هلو، هندوانه، گلابی، انبه، سیب، آلو، شلیل)
- حبوبات (نخود، لوبیا، عدس)
- شربت ذرت با فروکتوز بالا
- شیرین‌کننده‌ها
- نان، غلات و ماکارونی بر پایه گندم
- سبزیجات خاص (کنگر‌فرنگی، مارچوبه، کلم بروکلی، پیاز، کلم بروکسل)
نکات تغذیه ای برای سندروم روده تحریک پذیر
برخی نکات تغذیه‌ای برای بیماران مبتلا به سندروم روده تحریک پذیر شامل موارد زیر هستند:
- از مصرف غذاهای فرآوری شده و غذاهای یخ زده خودداری کنید. تا جایی که امکان دارد، غذاهای خانگی و تازه مصرف کنید.
- تغییرات علائم خود را بعد از مصرف مواد غذایی یادداشت کنید. به عنوان مثال اگر یک ماده غذایی باعث اسهال شدید شده است، بهتر است نام آن ماده غذایی را یادداشت کنید و به پزشک نشان دهید.
- مصرف محصولات پروبیوتیک را افزایش دهید.
- مصرف وعده‌های غذایی اصلی را عقب نیندازید. به عنوان مثال، بهتر است وعده صبحانه یا ناهار را در بازه زمانی مشخصی مصرف کنید. همچنین بهتر است هیچ کدام از وعده‌های غذایی اصلی را حذف نکنید.
- تا حد امکان با عجله غذا میل نکنید.
- از مصرف غذاهای چرب، تند یا فراوری شده خودداری کنید. بیشتر از ۳ وعده میوه طی روز مصرف نکنید.
- بیشتر از سه فنجان چای یا قهوه طی روز ننوشید. همچنین بهتر است از مصرف نوشیدنی‌های الکلی خودداری کنید.
در کنار نکات تغذیه‌ای، باید به برخی مسائل دیگر توجه داشته باشید. به عنوان مثال، بهتر است از استرس و اضطراب دوری کنید. فعالیت‌هایی مثل مدیتیشن انجام دهید تا آرامش ذهنی شما افزایش یابد. همچنین بهتر از فعالیت بدنی داشته باشید.
سخن پایانی
بیماری سندروم روده تحریک پذیر یکی از شایع‌ترین بیماری‌هایی است که در تمام جهان مشاهده می‌شود. تغییرات سبک زندگی، دنبال کردن رژیم‌های غذایی ناسالم، عوامل ژنتیکی و استرس یا اضطراب شدید، از مهم‌ترین دلایل ابتلا به این بیماری هستند برخی از مهم‌ترین علائم بیماری شامل یبوست شدید، اسهال شدید، درد معده و روده، نفخ شکم و مواردی مانند این هستند. این بیماری، یک بیماری مزمن است.
یعنی برای مدت طولانی همراه با بیمار باقی می‌ماند. به همین دلیل ممکن است بسیار آزاردهنده باشد. بنابراین بهتر است به محض مشاهده علائم بیماری، به پزشک مراجعه کنید. روش‌های درمان بیماری، شامل مصرف داروها و تغییر رژیم غذایی هستند. مطالعات انجام شده نشان می‌دهد، دنبال کردن رژیم‌های غذایی سالم تاثیر بسیار زیادی بر درمان این بیماری دارد.
به همین دلیل اگر به این بیماری مبتلا هستید، پیشنهاد می‌کنیم به متخصصان تغذیه مجموعه فیت کلاب مراجعه کرده و برنامه غذایی دریافت کنید. متخصصان این مجموعه بهترین برنامه را در اختیار شما قرار می‌دهند تا در کوتاه‌ترین زمان ممکن به تناسب اندام برسید و بدنی سالم داشته باشید. برای کسب اطلاعات بیشتر، پیشنهاد می‌کنیم با کارشناسان مجموعه تماس بگیرید.
