اکثر افرادی که از قلیان استفاده می‌کنند، این تصور را دارند که ضرر قلیان از سیگار کمتر است. برخی دیگر حتی ممکن است تصور کنند که استفاده از قلیان هیچ ضرری را برای بدن انسان در پی نخواهد داشت. ورزشکاران نیز ممکن است قصد استفاده از قلیان را داشته باشند؛ اما در مورد مضر بودن آن برای بدن، دچار تردید شوند. در ادامه این مطلب از مجله تخصصی فیت کلاب به بررسی عوارضی که مصرف قلیان بر روی بدن انسان می‌گذارد و همچنین پاسخ به این سوال که آیا ضرر قلیان بیشتر است یا سیگار می‌پردازیم.
آیا مصرف قلیان برای بدن ضرر دارد؟
قبل از مقایسه ضرر قلیان و سیگار، ابتدا لازم است مطمئن شویم آیا استفاده از قلیان برای بدن انسان مضر است یا خیر؟ یا شاید برای شما این سوال پیش بیاید که قلیان چیست؟ استفاده از طعم‌های شیرین در قلیان (مانند استفاده از اسانس شکلات، سیب، نارگیل و سایر طعم‌ها)، ممکن است این حس را به فرد منتقل کند که به واسطه وجود یک طعم شیرین مانند میوه، جلوی ضررهای قلیان گرفته می‌شود، اما این تصور کاملاً اشتباه است.
تمامی قلیان‌ها دارای یک لوله هستند. لازم به ذکر است موادی از طریق این لوله وارد دهان فرد مصرف کننده می‌شوند، سمی و بسیار مضر هستند. این مواد سمی به شکل دود درآمده و از طریق لوله قلیان وارد ریه فرد می‌شوند. ساختار قلیان به شکلی است که در صورت استفاده از آن، دود تنباکو نیز وارد ریه‌های شخص مصرف کننده می‌شود. یکی از ترکیب‌های بسیار مضری که در دود قلیون وجود دارد، مونوکسید کربن است.
با نگاهی به ساختار فیزیکی قلیان ممکن است تصور کنید ظرف آبی که در انتهای قلیان قرار دارد می‌تواند دود قلیان را فیلتر کند، اما این تصور کاملاً اشتباه است. آبی که در ظرف قلیان قرار دارد تنها می‌تواند بخشی از ترکیب‌های مضر موجود در دود قلیان را فیلتر کند. بنابراین سایر ترکیب‌های مضر به صورت مستقیم وارد ریه‌های شخص می‌شوند. با توجه به موارد ذکر شده در این بخش می‌توان به این نتیجه رسید که استفاده از قلیان، بدون شک ضررهای زیادی را برای فرد مصرف کننده در پی خواهد داشت.
آیا قرار گرفتن در معرض دود قلیان نیز می تواند مضر باشد؟
پاسخ این سوال به تنهایی می‌تواند شدت مضر بودن قلیان را مشخص کند. لازم است بدانید ترکیب‌های سمی و مضر موجود در دود قلیان (مانند مونوکسید کربن)، به قدری قوی هستند که حتی پس از عبور از آب موجود در کاسه قلیان (که در حقیقت نقش فیلتر را دارد) و همچنین پس از وارد شدن به ریه شخص و خروج از آن، همچنان می‌توانند برای افرادی که در معرض این دود قرار می‌گیرند مضر باشند.
برخی تصور می‌کنند حتی اگر ترکیب سمی در دود قلیان باشد، پس از ورود به ریه فرد مصرف کننده و خروج از آن دیگر مضر نیست. لازم به ذکر است دودی که به عنوان بازدم از دهان فرد مصرف کننده خارج می‌شود نیز ممکن است علاوه بر فرد مصرف کننده، برای افرادی که اطراف او هستند نیز ضررهای زیادی را در پی داشته باشد. زیرا دود خارج شده از دهان فرد مصرف کننده قلیان، می‌تواند از طریق فرآیند تنفس (از طریق دهان یا بینی) وارد بدن سایر افراد شود.
ضررهای استفاده از قلیان چیست؟
تا بدین جا به این نتیجه رسیدیم که استفاده از قلیان، ضررهای مختلفی را برای بدن انسان در پی دارد. در این بخش در نظر داریم به برخی از خطرناک‌ترین ضررهای استفاده از قلیان اشاره کنیم. شاید برای شما این سوال پیش بیاید که چه افرادی مضر بودن قلیان را برای انسان تائید کرده‌اند؟ باید بدانید تمامی ضررهایی که در این بخش ذکر می‌شوند، به تائید پزشک‌های مختصص رسیده‌اند.
اطلاع از ضرر قلیان حاصل انجام آزمایش‌های مختلف بر روی دود حاصل شده از قلیان و همین طور انجام آزمایش‌های متفاوت بر روی بدن افراد مصرف کننده قلیان و افرادی است که از آن استفاده نمی‌کنند. نتایج این آزمایش‌ها به متخصصان کمک کرد.
1. سرطان دهان
استفاده از تنباکو در قلیان باعث شده است دود قلیان احتمال ابتلا به سرطان دهان را افزایش دهد. حتی آب موجود در قسمت انتهایی قلیان نیز نمی‌تواند به طور کامل جلوی ورود ترکیب‌های سمی (حاصل از تنباکو) به دهان فرد مصرف کننده را بگیرد.
2. سرطان ریه
از دیگر بیماری‌هایی که استفاده از قلیان می‌تواند احتمال ابتلا به آن را افزایش دهد، سرطان ریه است. همان طور که واضح است، دود قلیان پس از عبور از دهان، وارد ریه شخص می‌شود. بنابراین بدیهی است که دود قلیان که حاوی مواد سمی است موجب بروز عارضه‌های مختلف در ریه فرد شود.
3. تولید مونوکسید کربن و به دنبال آن، افزایش خطر ابتلا به سرطان های مختلف (حتی سرطان مثانه)
برای گرم کردن تنباکوی قلیان، از زغال چوبی استفاده می‌شود. زغال چوبی مقدار زیادی مونوکسید کربن تولید می‌کند. هنگام سوختن زغال، علاوه بر مونوکسید کربن، مواد شیمیایی دیگری نیز تولید می‌شوند که سرطان‌زا هستند. فلزات مختلفی نیز هنگام سوختن زغال چوبی تولید می‌شوند که برای بدن انسان مضر هستند. بنابراین حتی استنشاق دود حاصل از زغال چوبی آن نیز برای بدن انسان مضر است.
4.گرفتگی عروق و بروز بیماری های قلبی
این عارضه‌ها نیز به دلیل وجود مواد سمی در دود قلیان به وجود می‌آیند. ترکیبات سمی موجود در دود قلیان (مانند قطران، نیکوتین، فلزات سنگین و سایر ترکیب‌های سمی)، می‌توانند صدمه‌های جدی به عروق و قلب شخص مصرف کننده وارد کنند.
5. افزایش احتمال ابتلای جنین به بیماری‌های تنفسی
به بانوانی که دوران بارداری خود را طی می‌کنند، اکیداً توصیه می‌شود از مصرف قلیان خودداری کنند. لازم است بدانید نوزادانی که مادر آنها از قلیان استفاده می‌کند، در خطر ابتلا به بیماری‌های تنفسی قرار دارند. هر چند سایر نوزادان نیز ممکن است به بیماری‌های تنفسی مبتلا شوند؛ اما احتمال بروز بیماری‌های تنفسی در نوزادانی که مادر آنها از قلیان استفاده می‌کند، بیشتر است.
خودداری از مصرف قلیان تنها محدود به دوران بارداری نمی‌شود. قابل توجه است که ریه‌های یک نوزاد، ضعیف‌تر و آسیب‌پذیر از ریه‌های یک انسان بالغ هستند. بنابراین حتی اگر بعد از دوران بارداری، در حضور نوزاد از قلیان استفاده کنید، احتمال ابتلای نوزاد به بیماری‌های تنفسی را افزایش داده‌اید.
6. کاهش وزن نوزاد
نوزادان متولد شده از مادرانی که در طول دوران بارداری خود از قلیان استفاده می‌کردند، نسبت به سایر نوزادها، از وزن کمتری برخوردار هستند.
7. بروز بیماری های تنفسی
دود قلیان ریه‌های شخص مصرف کننده را به مرور زمان ضعیف می‌کند. این امر به دلیل آسیب دیدن بافت ریه ایجاد می‌شود. بنابراین اگر به فکر سلامتی خود هستید و ورزش می‌کنید، بهتر است از مصرف قلیان خودداری نمائید.
7. تاثیرات مخرب در بدنسازی و ورزش
در کنار افزایش احتمال بروز بیماری‌های تنفسی، دود قلیان می‌تواند تاثیرات بسیار مخربی را در بدن انسان برجای بگذارد. شاید یک شخص که ورزش حرفه‌ای انجام نمی‌دهد به این نکته توجهی نکند؛ اما از ورزشکار حرفه‌ای هستید بهتر است این بخش را با دقت بیشتری مطالعه کنید.
مصرف قلیان باعث بروز خستگی‌های زودهنگام و غیر طبیعی، کاهش سطح تستوسترون بدن، افزایش میزان کورتیزول، عضله سوزی و به دنبال آن کاهش حجم و قدرت عضله، کاهش وزن غیرطبیعی، افزایش میزان اسید لاکتیک و سایر عارضه‌های می‌شود. ورزشکاران حرفه‌ای به خوبی از این امر آگاه هستند که هر یک از موارد ذکر شده، چه آسیب جدی می‌تواند به زندگی حرفه‌ای یک ورزشکار وارد کند.
وضعیت بدنی من به چه صورت است ؟
باید بدونیم وضعیت تناسب اندام ما به چه شکلی هست ؟ لاغریم ، اضافه وزن داریم یا وزنمون ایده آل هست. برای این که متوجه این قضیه بشیم یک شاخص معروف به اسم BMI یا شاخص توده بدنی داریم. برای حساب کردنش باید قد و وزنمون رو با جنسیت توی فرمول بزاریم از طریق جدول ها ببینیم توی چه شرایطی هستیم، اما اصلا نگران نباشید نیازی به حساب و کتاب کردن نیست. فقط کافی فرم زیر رو پر کنید و تا به صورت اتوماتیک شاخص توده بدنی شما حساب بشه و وضعیت بدنتون رو به شما نشان بده. بعد از پر کردن فرم اگر فکر کردی نیاز به یک برنامه اختصاصی تمرین و تغذیه دارید که با کمترین هزینه براتون طراحی و ارسال بشه کافی روی دکمه درخواست مشاوره کلیک کنی مشخصاتت رو بزنی تا کارشناس های ما تو اولین فرصت ( معمولا 2 روز بعد ) باهاتون تماس بگیرن و برای رسیدن به هدف راهنماییتون کنند. اگر هم عجله دارید برای دریافت برنامه اختصاصی می تونید توی سایت ثبت نام کنید و سفارش طراحی برنامه تمرین و تغذیه رو از قسمت دریافت برنامه جدید خودتون رو ثبت کنید.
لازم به ذکر است موارد ذکر شده تنها تعدادی از مضرات قلیان به شمار می‌روند. یادآوری می‌شود افرادی که در معرض دود قلیان قرار می‌گیرند (و خود قلیان مصرف نمی‌کنند) نیز در خطر ابتلا به بیماری‌های ذکر شده قرار می‌گیرند.
ضررهای سیگار برای بدن انسان
بعید است شخصی این تصور را داشته باشد که سیگار برای بدن انسان ضرری ندارد. اما برای افرادی که هنوز به این مسئله شک دارند، لازم است یادآوری کنیم که حتی روی پاکت سیگار نیز مضر بودن آن درج شده است. به طور کلی می‌توان گفت که مضرات سیگار، بسیار شبیه به مضرات قلیان هستند. بنابراین تمامی موارد که به عنوان مضرات قلیان ذکر شد، برای سیگار نیز صدق می‌کند.
دلیل این امر این است که هم قلیان و هم سیگار، دودی را تولید می‌کنند که دارای ترکیب‌های سمی تقریباً مشابهی هستند. البته در قلیان از زغال چوبی (برای گرم کردن تنباکو) استفاده می‌شود که همین امر ترکیب‌های سمی موجود در دود قلیان را دو چندان می‌کند. حال که متوجه شدیم قلیان نیز می‌تواند به اندازه سیگار مضر باشد و ضررهای آنها تقریباً مشابه هستند، نوبت به مقایسه کلی ضررهای قلیان و سیگار می‌رسد.
مقایسه ضررهای قلیان با سیگار؛ ضرر قلیان بیشتر است یا سیگار؟
همان طور که در بخش قبلی ذکر شد، قلیان و سیگار از ضررهای تقریباً مشابهی برخوردار هستند. بنابراین ممکن است برای شما این سوال پیش بیاید که چرا باید ضررهای قلیان و سیگار با یکدیگر مقایسه شوند؟ آن هم در صورتی که هر دوی آنها دارای مضرات تقریباٌ یکسانی هستند؟
دلیل مقایسه مضرات قلیان و سیگار، باورهای غلطی است که در ذهن افراد مختلف جامعه شکل گرفته است. یکی از این باورهای اشتباه این است که ضرر قلیان کمتر از سیگار است. با مقایسه ضررهای قلیان و سیگار در این بخش، متوجه می‌شوید که این باور بسیار اشتباه است.
1. وجود اجزای مضر مشابه در قلیان و سیگار
این مورد در حقیقت وجه اشتراک بین سیگارو قلیان به شمار می‌رود. با شناختن اشتراک‌های سیگار و قلیان بهتر می‌توان به این نتیجه رسید که هر دوی آنها برای بدن مضر هستند. هم در سیگار و هم در قلیان، اجزای مضری مانند فلزات سنگین، قطران و نیکوتین وجود دارد. این مواد برای بدن انسان بسیار مضر هستند.
2. استفاده از زغال چوبی در قلیان
همان گونه که در بخش‌های قبلی ذکر شد، تنباکو در معرض دود زغال چوبی قرار می‌گیرد. ترکیبات مضری که هنگام سوختن زغال چوبی تولید شده و به تنباکو اضافه می‌شوند، خود به تنهایی نشان می‌دهد که خطر استفاده از قلیان حتی بیشتر از خطر استفاده از سیگار است.
3.نحوه استفاده
شاید یک شخص با مصرف یک نخ سیگار، حداقل برای 1 ساعت نیازی به مصرف یک نخ سیگار دیگر نداشته باشد؛ ولی نحوه استفاده از قلیان به این شکل نیست. معمولاً وقتی یک شخص تصمیم به استفاده از قلیان می‌گیرد، برای مدت زمان بیشتری (نسبت به مصرف سیگار) در معرص دودهای سمی قرار می‌گیرد.
اگر مدت زمان مصرف استفاده از قلیان را 1 ساعت در نظر بگیریم، لازم است بدانید فردی که در طول این 1 ساعت دود قلیان را استنشاق می‌کند، تقریباً 100 یا 200 برابر بیشتر از یک فرد سیگاری در معرض دودهای سمی قرار گرفته است. این امر نیز موجب افزایش خطرهای احتمالی می‌شود.
4. استفاده مشترک از قلیان
در کنار مضرات مربوط به ترکیبات سمی موجود در دود قلیان، استفاده اشتراکی آن نیز یکی دیگر از مضرات آن محسوب می‌شود. قلیان دارای یک لبی است که به شلنگ قلیان متصل می‌شود. وقتی یک جمع چند نفره از یک قلیان استفاده می‌کنند در حقیقت این لبی قلیان با بزاق دهان افراد مختلفی برخورد می‌کند. بنابراین بیماری‌هایی که از طریق بزاق دهان منتقل می‌شوند نیز ممکن است از طریق این لبی، به سایر افراد انتقال پیدا کنند.
بررسی کلی
با توجه به نکات ذکر شده در این مطلب، به این نتیجه رسیدیم که نه تنها ضررهای قلیان کمتر از سیگار نیست، بلکه در مواردی حتی ضررهای قلیان بیشتر از سیگار است. اگر ورزشکار هستید بهتر است که حتماً از مصرف قلیان خودداری کنید. بانوان باردار نیز بهتر است در دوران بارداری و حتی دوران نوزادی فرزند خود، از مصرف قلیان اکیداً خودداری نمایند.
جهت دریافت مشاوره تخصصی برای افرادی که قصد ورزش کردن دارند، اما سیگار و قلیان هم استفاده می‌کنند، پیشنهاد می‌کنیم با کارشناسان مجموعه فیت کلاب در ارتباط بوده و قبل از دریافت برنامه ورزشی یا رژیم غذایی، شرایط خود را برای آنان توضیح دهید.
