زمانی که گلبول‌های قرمز سالم کافی برای حمل اکسیژن به اندام‌های بدن شما وجود نداشته باشد کم خونی رخ می‌دهد. در نتیجه، احساس سرما و علائم خستگی یا ضعف می‌کنید. انواع مختلفی از کم خونی وجود دارد، اما شایع‌ترین نوع آن، کم خونی ناشی از فقر آهن است. یکی از درمان‌های پزشکی برای کم خونی، افزودن آهن به رژیم غذایی است که علائم کم خونی ناشی از فقر آهن را کاهش می‌دهد.
وظیفه گلبول‌های قرمز این است که خون، اکسیژن را در سراسر بدن حمل کنند. اکسیژن به سلول‌های شما نیرو و انرژی می‌دهد. اگر بدن شما گلبول‌های قرمز سالمی نداشته باشد انرژی لازم برای عملکرد را دریافت نمی‌کند. در صورت عدم درمان، کم خونی ممکن است تهدیدکننده زندگی باشد. در این مطلب از فیت کلاب درباره کم خونی و درمان‌های پزشکی مؤثر مطالب مفیدی را به شما عزیزان ارائه می‌دهیم.
چگونه بفهمم کم خونی دارم؟ روش تشخیص کم خونی
برای تشخیص کم خونی، پزشک احتمالاً از شما در مورد سابقه پزشکی می‌پرسد. یک معاینه فیزیکی انجام می‌دهد و آزمایش خون را تجویز می‌کند. می‌توانید با ارائه پاسخ‌های دقیق در مورد علائم، سابقه پزشکی خانوادگی، رژیم غذایی، داروهایی که مصرف می‌کنید، مصرف الکل و پیشینه قومی به پزشک کمک کنید. پزشک شما به دنبال علائم کم خونی و سایر سرنخ‌های فیزیکی است که به یک علت اشاره می‌کند.
اساساً سه علت مختلف، از دست دادن خون، کاهش یا تولید ناقص گلبول‌های قرمز خون، یا تخریب گلبول‌های قرمز برای کم خونی وجود دارد. آزمایش خون نه تنها تشخیص کم خونی را تأیید می‌کند، بلکه به تشخیص بیماری زمینه‌ای نیز کمک می‌کند. آزمایش‌های تشخیص کم خونی شامل موارد زیر است.
- شمارش کامل خون (CBC) که تعداد، اندازه، حجم و محتوای هموگلوبین گلبول‌های قرمز را تعیین می‌کند.
- سطح آهن خون و سطح فریتین سرم، بهترین شاخص‌های کل ذخایر آهن بدن شما هستند.
- سطوح ویتامین B12 و فولات، ویتامین‌های لازم برای تولید گلبول‌های قرمز خون است.
آزمایش خون ویژه برای تشخیص علل نادر کم خونی، مانند حمله ایمنی به گلبول‌های قرمز، شکنندگی گلبول‌های قرمز و نقص آنزیم‌ها، هموگلوبین و لخته شدن کاربرد دارد. شمارش رتیکولوسیت، بیلی روبین و سایر آزمایش‌های خون و ادرار برای تعیین سرعت ساخت سلول‌های خونی یا کم‌خونی همولیتیک که در آن گلبول‌های قرمز خون شما طول عمر کوتاه‌تری دارند.
کم خونی چگونه بر بدن من تأثیر می‌گذارد؟ بیحالی و خستگی زیاد
زمانی که فردی دچار کم خونی می‌شود، گفته می‌شود که کم خون است. به این معنی که علائم کم خونی مانند خستگی زیاد یا احساس سرمای مداوم دارد. کم خونی، زنان و مردان را به روش‌های مختلف تحت تاثیر قرار می‌دهد. همچنین در سنین مختلف با علائم مختلفی خود را بروز می‌دهد.
نوزادان؛ نوزادان بی حال
برخی از نوزادان زمانی که متولد می‌شوند تعداد گلبول‌های قرمز پایینی دارند. اکثر نوزادان برای کم خونی نیازی به درمان پزشکی ندارند. اما برخی از مبتلایان به کم خونی شدید ممکن است نیاز به تزریق خون داشته باشند. نوزادان ممکن است با شروع مصرف غذای جامد، آهن کمتری نسبت به نیاز خود دریافت کنند. چون جذب آهن موجود در غذای جامد به آسانی آهن موجود در شیر مادر یا شیرخشک نیست. نوزادان مبتلا به کم خونی بی‌حال به نظر می‌رسند.
کودکان؛ تاخیر در رشد مهارت های حرکتی و مشکلات یادگیری
کودکان بین تولد تا 2 سالگی رشد زیادی دارند. کودکانی که دچار جهش رشد می‌شوند به آهن بیشتری نیاز دارند. کودکان مبتلا به کم خونی دچار مشکلات مرتبطی مانند تاخیر در رشد مهارت های حرکتی و مشکلات یادگیری می‌شوند. مصرف قطره های آهن در این سن بسیار مهم است.
زنان باردار؛ زایمان زودرس
برخی از زنان باردار ممکن است دچار کم خونی فقر آهن شوند. فقر آهن در بارداری ممکن است احتمال عوارضی مانند زایمان زودرس یا تولد نوزادانی با وزن کم را افزایش دهد. زنان و دخترانی که خونریزی قاعدگی شدید یا شرایطی مانند فیبروم‌های رحمی دارند، خون زیادی از دست می‌دهند و دچار کم خونی می‌شوند.
افراد 65 سال و بالاتر؛ ناراحتی‌های قلبی
افراد بالای 65 سال چون بیشتر در معرض رژیم های غذایی فاقد آهن و برخی بیماری‌های مزمن هستند خطر ابتلا به کم خونی در آنها بالا می باشد. اگر دچار کم خونی شوند، ممکن است بیماری قلبی یا ضعف داشته باشند که رفت و آمد را برایشان سخت می‌کند. ممکن است گیجی یا افسردگی داشته باشند.
علائم کم خونی چیست؟ نشانه‌های مهم
همان‌گونه که در قسمت قبل توضیح داده شد در افراد سنین مختلف با علائم متفاوتی کم خونی ظاهر می‌شود. حتی افراد در دوره‌های زمانی مختلف علائم متفاوتی را گزارش می‌دهند. احساس خستگی بیش از حد برای مدیریت فعالیت‌های خود، قابل‌توجه‌ترین علامت کم خونی است. علائم دیگر ممکن است شامل موارد زیر باشد.
- تنگی نفس: این احساسی است که نمی‌توانید نفس یا نفس عمیق بکشید.
- سرگیجه: احساس سبکی سر یا بی‌ثباتی روی پاهای شماست.
- ضربان قلب تند یا نامنظم (آریتمی): این زمانی است که احساس می‌کنید قلب شما در حال تپش یا پرش است.
- صدای کوبیدن یا “هو” در گوش شما (وزوز ضربان‌دار): این صدای زوزه زنی در یکی از گوش‌های شما است که ممکن است بیاید و برود.
- سردرد: کم خونی ناشی از فقر آهن و کم‌خونی‌های ناشی از هموگلوبین پایین ممکن است باعث سردرد شود.
- پوست رنگ‌پریده یا زرد: رنگ پوست شما ممکن است کم‌رنگ‌تر از حد معمول باشد.
- درد قفسه سینه: ممکن است احساس کنید چیزی به سینه شما فشار می‌آورد یا فشار می‌دهد.
افراد ممکن است با انواع خاصی از کم خونی متولد شوند یا به دلیل ابتلا به بیماری‌های مزمن خاصی دچار کم خونی شوند. اما رژیم غذایی نامناسب باعث کم خونی ناشی از فقر آهن می‌شود که شایع‌ترین شکل کم خونی است. برای تشخیص دقیق نوع کم خونی و دریافت درمان‌های پزشکی برای کم خونی حتماً به متخصص مراجعه نمایید.
درمان‌های پزشکی برای کم خونی چیست؟ متناسب با نوع کم خونی
پزشک ممکن است تا زمانی که علت اصلی آن مشخص نشده باشد، کم خونی شما را درمان نکند. درمان یک نوع کم خونی ممکن است برای نوع دیگری از کم خونی هم نامناسب و هم خطرناک باشد. پس باید ابتدا علت و نوع کم خونی شما مشخص شود تا درمان مناسب را بتوانید دریافت کنید.
کم خونی ناشی از دست دادن خون؛ تزریق خون
اگر به طور ناگهانی حجم زیادی از خون از دست بدهید، ممکن است با مایعات، تزریق خون، اکسیژن و احتمالاً آهن برای کمک به بدن در ساخت گلبول‌های قرمز جدید درمان شوید. از دست دادن خون مزمن با شناسایی منبع خونریزی، توقف خونریزی و در صورت لزوم ارائه درمان برای کم خونی ناشی از فقر آهن درمان می‌شود.
کم خونی ناشی از کمبود آهن؛ مصرف مکمل‌های آهن
بدون آهن کافی، بدن قادر به تولید گلبول‌های قرمز طبیعی نیست. در زنان جوان، کم خونی ناشی از فقر آهن می‌تواند ناشی از خونریزی شدید قاعدگی باشد. زنان غیر قاعدگی یا مردانی که دچار کمبود آهن می‌شوند باید معاینه کولون (کولونوسکوپی یا تنقیه باریم) برای کمک به شناسایی منبع خونریزی مزمن انجام دهند.
با کم خونی فقر آهن، پزشک احتمالاً مکمل‌های آهنی را که حاوی فرم آهنی آهن هستند توصیه می‌کند. مکمل‌های آهن با رهش زمان‌بندی شده برای اکثر افراد انتخاب خوبی نیستند، زیرا آهن عمدتاً در قسمت بالایی دستگاه گوارش جذب می‌شود. اگر از مکمل‌های آهن استفاده می‌کنید، نکاتی را باید رعایت نمایید. این نکات را حتماً از پزشک خود جویا شوید.
وضعیت بدنی من به چه صورت است ؟
باید بدونیم وضعیت تناسب اندام ما به چه شکلی هست ؟ لاغریم ، اضافه وزن داریم یا وزنمون ایده آل هست. برای این که متوجه این قضیه بشیم یک شاخص معروف به اسم BMI یا شاخص توده بدنی داریم. برای حساب کردنش باید قد و وزنمون رو با جنسیت توی فرمول بزاریم از طریق جدول ها ببینیم توی چه شرایطی هستیم، اما اصلا نگران نباشید نیازی به حساب و کتاب کردن نیست. فقط کافی فرم زیر رو پر کنید و تا به صورت اتوماتیک شاخص توده بدنی شما حساب بشه و وضعیت بدنتون رو به شما نشان بده. بعد از پر کردن فرم اگر فکر کردی نیاز به یک برنامه اختصاصی تمرین و تغذیه دارید که با کمترین هزینه براتون طراحی و ارسال بشه کافی روی دکمه درخواست مشاوره کلیک کنی مشخصاتت رو بزنی تا کارشناس های ما تو اولین فرصت ( معمولا 2 روز بعد ) باهاتون تماس بگیرن و برای رسیدن به هدف راهنماییتون کنند. اگر هم عجله دارید برای دریافت برنامه اختصاصی می تونید توی سایت ثبت نام کنید و سفارش طراحی برنامه تمرین و تغذیه رو از قسمت دریافت برنامه جدید خودتون رو ثبت کنید.
محاسبه BMI - شاخص توده بدنی
کم خونی ناشی از کمبود ویتامین B12 و فولات؛ تامین ویتامین و اسید فولیک
درمان بستگی به علت کمبود دارد. اگر ذخایر بدن شما از ویتامین B12 خالی شده باشد، پزشک به احتمال زیاد تزریق ویتامین B12 را تجویز خواهد کرد. ویتامین B12 را می‌توان از طریق خوراکی نیز داد، اما دوزهای بسیار بالایی لازم است. ویتامین B12 را می‌توان زیر زبان یا اسپری بینی نیز داد. شانس خوبی وجود دارد که بسیاری از علائم کمبود با تامین ویتامین B12 مورد نیاز بدن بهبود یابد.
برخی از افراد مبتلا به کمبود ویتامین B12 ناتوانی دائمی در جذب ویتامین B12 دارند و تا پایان عمر نیاز به تزریق هر یک تا سه ماه یکبار یا قرص‌های روزانه دارند. همچنین ممکن است پزشک توصیه کند که میزان ویتامین B12 را در رژیم غذایی خود افزایش دهید. منابع غذایی خوب ویتامین B12 گوشت، جگر ماهی، صدف و صدف؛ و شیر و پنیر و تخم مرغ هستند.
اگر کمبود فولات دارید پزشک مکمل‌های اسیدفولیک را تجویز می‌کند. ممکن است به شما توصیه کند که مقدار فولات را در رژیم غذایی خود افزایش دهید. منابع غذایی خوب فولات مانند میوه‌های تازه، سبزیجات برگ سبز و سبزیجات چلیپایی هستند. سبزیجات را باید خام یا کمی پخته مصرف کرد.
کم خونی ناشی از بیماری مزمن؛ بیماری کلیه
بهتر است در صورت امکان، بیماری زمینه‌ای را درمان کنید. کم خونی ناشی از بیماری مزمن کلیه یا به دنبال شیمی‌درمانی را اغلب می‌توان با تزریق اریتروپویتین انسانی نوترکیب به نام داربپوئتین آلفا (Aranesp) یا اپوئتین آلفا (Epogen، Procrit) درمان کرد. اریتروپویتین هورمونی است که تولید گلبول‌های قرمز را در مغز استخوان تحریک می‌کند. داربپوئتین آلفا شکل مصنوعی اریتروپویتین است.
کم خونی ناشی از افزایش تخریب گلبول‌های قرمز خون؛ همولیتیک
درمان کم خونی همولیتیک با توجه به علت اصلی انجام می‌شود. موارد خفیف کم خونی همولیتیک ممکن است به هیچ درمانی نیاز نداشته باشد. اگر بتوان یک عامل محیطی متخلف را شناسایی کرد قرار گرفتن در معرض این عامل باید فوراً متوقف شود. سایر افراد مبتلا به کم خونی همولیتیک ممکن است برای تعویض دریچه‌های معیوب قلب، برداشتن تومور یا ترمیم عروق خونی غیرطبیعی به جراحی نیاز داشته باشند.
کم خونی سلول داسی شکل؛ پیوند استخوان
گاهی اوقات، کودکان مبتلا به سلول داسی شکل که اهداکننده مناسبی دارند، ممکن است با پیوند مغز استخوان درمان شوند. روش دیگر، دارویی به نام هیدروکسی اوره (Droxia، Hydrea، Silkos) به نظر می‌رسد که تشکیل یک شکل جایگزین از هموگلوبین را تحریک می‌کند. که به داسی حساس نیست و ممکن است برای کاهش فراوانی درد استخوان استفاده شود. درد استخوان معمولاً با داروهای مسکن قابل کاهش است و کم خونی ممکن است نیاز به تزریق خون داشته باشد. هیدروکسی اوره همچنین ممکن است نیاز به انتقال خون را کاهش دهد.
دریافت برنامه غذایی مقابله با کم خونی از متخصصین تغذیه فیت کلاب
افرای که دارای کم خونی ژنتیکی هستند باید درمان‌های پزشکی برای کم خونی را دریافت نمایند. ولی افرادی که دچار فقر آهن ناشی از غذاهای نامناسب هستند باید رژیم غذایی خود را اصلاح نمایند. شما عزیزان می‌توانید برنامه غذایی مناسب برای فقر آهن را متخصصین تغذیه فیت کلاب دریافت نمایید. برای مشاوره نیز می‌توانید با شماره 02191090095 تماس بگیرید.
سؤالات متداول
اگر کم خونی درمان نشود چه اتفاقی می‌افتد؟
افرادی که کم خونی تشخیص داده نشده یا درمان نشده دارند ممکن است نارسایی اندام تهدیدکننده زندگی داشته باشند. کودکانی که کم خونی شدید دارند ممکن است دچار تأخیر در رشد شوند.
آیا می‌توانم از بروز کم خونی جلوگیری کنم؟
شما نمی‌توانید از برخی از انواع کم خونی مانند کم خونی داسی شکل، کم خونی همولیتیک یا کم خونی آپلاستیک جلوگیری کنید. افراد مبتلا به بیماری‌های مزمن که ممکن است دچار کم خونی شوند باید مراقب علائم کم خونی باشند.
علت اصلی کم خونی چیست؟
افراد ممکن است با انواع خاصی از کم خونی متولد شوند. یا به دلیل ابتلا به بیماری‌های مزمن خاصی دچار کم خونی شوند. اما رژیم غذایی نامناسب باعث کم خونی ناشی از فقر آهن می‌شود که شایع‌ترین شکل کم خونی است.
