پوکی استخوان یک بیماری رایجه که در دسته بیماری‌های ارتوپدی قرار می‌گیره و باعث ضعیف شدن مفاصل می‌شه. افرادی که به این بیماری مبتلا هستن، در معرض شکستگی استخوان‌ها قرار دارن. فشارهایی که در حالت معمولی باعث شکستگی استخوان نمی‌شه، می‌تونه به مفاصل افراد مبتلا به بیماری پوکی استخوان آسیب بزنه. مفاصل این افراد حتی با یک زمین خوردن کوچک و خم شدن بیش از حد استخوان آسیب می‌بینن. 

این شکستگی‌ها به شکل‌های مختلف مثل ترک خوردگی مشاهده می‌شن. این شکستگی ممکنه در بخش‌های مختلف بدن مثل مچ، دست، دنده‌ها و محل‌هایی مثل این رخ بده. اما چاره چیه؟ آیا می‌شه بیماری پوکی استخوان رو درمان کرد؟ شاید این بیماری چندان خطرناک به نظر نرسه. اما واقعیت اینه که زندگی بیماران رو مختل می‌کنه.

 بیمارانی که به پوکی استخوان مبتلا هستن، نمی‌تونن تمام فعالیت‌های بدنی رو به راحتی انجام بدن و همیشه در معرض آسیب‌های فیزیکی قرار دارن. خوشبختانه علم پزشکی پیشرفت زیادی داشته. در حال حاضر می‌شه از روش‌های مختلف برای تشخیص و درمان این بیماری استفاده کرد. در ادامه به طور کامل درباره پوکی استخوان و ویژگی‌های اون توضیح می‌دیم.

پوکی استخوان چیست؟ 

ابتدا بهتر است با بیماری پوکی استخوان آشنا شوید. پوکی استخوان نوعی بیماری بسیار شایع است که باعث ضعیف شدن مفاصل و استخوان‌ها می‌شود. این بیماری باعث کاهش ضخامت مفاصل یا نازک شدن استخوان‌ها خواهد شد. افرادی که به این بیماری مبتلا هستند، بیشتر از سایر افراد شکستگی استخوان را تجربه می‌کنند. مفاصل و استخوان‌های بدن تا حد زیادی متراکم و قوی هستند.

 به این ترتیب، می‌توانند وزن انسان را تحمل کنند و در برابر ضربه‌ها مقاوم باشند. با افزایش سن، میزان تراکم استخوان کاهش پیدا می‌کند. در نتیجه مفاصل توانایی کمتری برای مقاومت در برابر ضربه و بازسازی و ترمیم خواهند داشت. اگر به بیماری پوکی استخوان مبتلا هستید، مفاصل شما به مرور زمان ضعیف و شکننده خواهند شد. 

مگر اینکه برای درمان این بیماری اقدام کنید، متاسفانه بسیاری از مردم متوجه این بیماری نمی‌شوند. بیماری پوکی استخوان معمولاً هنگام شکستگی استخوان تشخیص داده می‌شود. این بیماری باعث شکستگی مفاصل نواحی مختلف بدن مثل باسن، مچ دست، ستون فقرات و مواردی مانند این می‌شود. 

پوکی استخوان تا چه اندازه شایع است؟

بیشتر از ۵۰ میلیون نفر در ایالات متحده آمریکا در معرض خطر ابتلا به بیماری پوکی استخوان قرار دارند. این بیماری در افراد بالای ۵۰ سال بسیار شایع است. محققان معتقد هستند از هر چهار نفر در سنین بالای ۵۰ سال، یک نفر به این بیماری مبتلا است. همچنین از هر سه نفر فرد بزرگسال بالای ۵۰ سال که هنوز به بیماری پوکی استخوان مبتلا نشده‌اند، یک نفر دارای علائم کاهش تراکم استخوان است.

علائم پوکی استخوان

همانطور که گفته شد، تشخیص این بیماری کار چندان راحتی نیست. زیرا پوکی استخوان مانند بیماری‌های دیگر با علائم قابل مشاهده همراه نیست. به همین دلیل برخی محققان این بیماری را با عنوان بیماری خاموش می‌شناسند. به عنوان مثال این بیماری با سردرد، تب، معده درد و مواردی مانند این همراه نیست. 

به همین دلیل نمی‌توانید به راحتی متوجه بروز آن شوید. رایج‌ترین علامت پوکی استخوان، شکستگی ناگهانی مفاصل است. به عنوان مثال ممکن است مفاصل بدن شخص با کوچک‌ترین زمین خوردن یا آسیب دیدن شکسته شود. این بیماری با کاهش قدرت، تراکم و تحلیل مفاصل همراه است. برخی از علائم دیگر شامل موارد زیر هستند: 

• کاهش قد 
• تغییر در وضعیت طبیعی بدن (بیشتر خم شدن به سمت جلو)
• تنگی نفس
• کمردرد (درد در ستون فقرات کمری)

البته مشاهده علائم مخفی پوکی استخوان مثل کاهش قد یا کاهش مفاصل کار چندان ساده‌ای نیست. البته دیگران به راحتی می‌توانند این تغییرات را تشخیص دهند. تحلیل استخوان یک فرایند طبیعی است که با افزایش سن رخ می‌دهد. اما ممکن است مقدار تحلیل استخوان بیش از حد معمول باشد. این مسئله باعث بروز بیماری پوکی استخوان می‌شود و خطر شکستگی مفاصل را افزایش می‌دهد. 

بانوان معمولاً در چند سال اول بعد از یائسگی به این بیماری مبتلا می‌شوند. توجه داشته باشید که بانوان بیشتر از آقایان در معرض ابتلا به این بیماری قرار دارند. به خصوص اگر تخمدان خود را در سنین قبل از یائسگی برداشته باشند، زودتر به بیماری پوکی استخوان مبتلا خواهند شد. البته این مسئله درباره همه بانوان صدق نمی‌کند. همه افراد از جمله مردان زنان جوان و حتی کودکان نیز می‌توانند به این بیماری مبتلا شوند.

علل ابتلا به پوکی استخوان 

عوامل مختلفی بر ابتلا به این بیماری موثر هستند. برخی از این عوامل شامل موارد زیر می‌باشند: 

• مصرف قرص حاوی استروئید با دوز بالا برای بازه زمانی بیشتر از ۹۰ روز 
• شرایط پزشکی مانند التهاب بدن تغییرات هورمونی یا عدم جذب کلسیم 
• سابقه خانوادگی پوکی استخوان 
• مصرف طولانی مدت برخی داروها که باعث تغییر سطح ترشح هورمون‌ها در بدن شود. به عنوان مثال مصرف قرص‌های ضد استروژن در بانوان، خطر ابتلا به این بیماری را افزایش می‌دهد.
• داشتن برخی اختلالات مانند بی‌اشتهایی یا پرخوری عصبی 
• داشتن شاخص توده بدنی پایین  (BMI)
• ورزش نکردن منظم
• نوشیدن زیاد و سیگار کشیدن

تشخیص پوکی استخوان 

یکی از مهم‌ترین مسائل، تشخیص پوکی استخوان است. معمولاً این بیماری با کمک آزمایش‌های مختلف تشخیص داده می‌شود. یکی از بهترین آزمایش‌ها تست تراکم استخوان است. این آزمایش یک تست تصویربرداری است که برای اندازه‌گیری میزان مقاومت و استحکام مفاصل مورد استفاده قرار می‌گیرد. 

علاوه بر این، از دستگاه اشعه ایکس برای اندازه‌گیری مقدار کلسیم و مواد معدنی موجود در مفاصل استفاده می‌شود. برخی از آزمایش‌های تراکم استخوان با عنوان اسکن (DEXA) شناخته می‌شوند که برای اسکن تراکم استخوان و ضخامت مفاصل مناسب هستند. این آزمایش بسیار ساده است و به شکل سرپایی انجام می‌شود. یعنی نیازی نیست در بیمارستان بستری شوید و می‌توانید بلافاصله بعد از انجام آزمایش به خانه بروید. 

علاوه بر این، این آزمایش نیازی به تزریق مواد با سوزن ندارد. بعد از انجام آزمایش، نتایج آزمایش در اختیار پزشک قرار می‌گیرد. سپس پزشک میزان تغییرات تراکم استخوان را اندازه‌گیری می‌کند. این روش بهترین گزینه برای تشخیص بیماری پوکی استخوان است که قبل از شکستگی استخوان انجام می‌شود. اگر سابقه خانوادگی پوکی استخوان دارید یا در سنین بالای ۵۰ سال قرار دارید، پیشنهاد می‌کنیم برای انجام این آزمایش اقدام کنید.

چه افرادی در معرض ابتلا به بیماری پوکی استخوان قرار دارند؟ 

پژوهش‌های انجام شده نشان می‌دهد، بیشتر از ۲۰۰ میلیون نفر در تمام نقاط جهان در خطر ابتلا به این بیماری قرار دارند یا به این بیماری مبتلا شده‌اند. خطر ابتلا به پوکی استخوان در بانوان ۴ برابر بیشتر از مردان است. مطالعات انجام شده نشان می‌دهد، ۳۰ درصد از جمعیت جهان تراکم استخوان پایینی دارند و در معرض ابتلا به بیماری پوکی استخوان قرار می‌گیرند.

 نتایج آزمایش‌ها نشان می‌دهد؛ علت شکستگی مفاصل بیشتر از ۲ میلیون نفر در تمام نقاط جهان، ابتلا به پوکی استخوان است. با این حال هیچ جای نگرانی نیست. زیرا می‌توانید این بیماری را با کمک برخی اقدامات درمان کنید. برخی روش‌های درمانی از تحلیل مفاصل جلوگیری می‌کنند. 

روش های درمان پوکی استخوان 

روش‌های مختلفی برای درمان بیماری پوکی استخوان وجود دارد. معمولا از روش‌هایی مانند فعالیت‌های ورزشی، مصرف مکمل حاوی ویتامین، مواد معدنی و داروها برای درمان این بیماری استفاده می‌شود. به طور کلی راه‌های درمان پوکی استخوان شامل موارد زیر هستند: 

• هورمون درمانی

یکی از بهترین روش‌های درمان این بیماری، هورمون درمانی است. در این روش از استروژن و تستوسترون برای کاهش علائم بیماری استخوان استفاده می‌شود. البته مطالعات انجام شده نشان می‌دهد، استروژن درمانی با عوارض گوناگون مثل لخته شدن خون، بروز بیماری‌های قلبی و برخی از انواع سرطان ارتباط دارد. به همین دلیل برای مردانی که دارای مقدار بسیار کمی هورمون مردانگی هستند، از روش‌های دیگر مثل مصرف تستوسترون استفاده می‌شود.

• رژیم غذایی

بدون شک بهترین روش برای درمان قطعی پوکی استخوان، دنبال کردن رژیم‌های غذایی مناسب است. برای اینکه استخوان‌های سالم و قوی داشته باشید، باید رژیم غذایی سرشار از کلسیم را دنبال کنید. به عنوان مثال در یک فنجان شیر بدون چربی، بین ۲۵۰ تا ۳۰۰ میلی‌گرم کلسیم وجود دارد. بنابراین شیر می‌تواند بخش قابل توجهی از کلسیم مورد نیاز بدن شما را فراهم سازد. 

علاوه بر محصولات لبنی، برخی دیگر از مهم‌ترین منابع کلسیم شامل ماهی سالمون، ساردین، کلم پیچ، کلم بروکلی، آبمیوه، نان‌های غنی شده با کلسیم، انجیر خشک و مکمل‌های کلسیم هستند. پیشنهاد می‌کنیم برای دریافت کلسیم از مواد غذایی و نوشیدنی‌های طبیعی استفاده کنید. در غیر این صورت می‌توانید مکمل مصرف کنید. بهتر است قبل از مصرف مکمل حاوی کلسیم با متخصصان تغذیه مشورت کنید.

• قرص پوکی استخوان 

از دیگر روش‌های درمان این بیماری، مصرف قرص و دارو است. این روش معمولاً به افرادی توصیه می‌شود که در معرض خطر شکستگی استخوان قرار دارند.  قویترین داروی پوکی استخوان بیس فسفونات‌ است و به عنوان بهترین دارو برای درمان پوک استخوان شناخته می‌شود. برخی از معروف‌ترین بیس فسفونات‌ها شامل موارد زیر هستند: 

• Alendronate: قویترین داروی پوکی استخوان قرص آلندرونیت سدیم (Fosamax)
• Risedronate: ریزدرونات (Actonel, Atelvia)
• Ibandronate: ایباندرونات (Boniva)
• Zoledronate یا Zoledronic acid: زولدرونات یا زولدرونیک اسید (Reclast)

برخی دیگر از مهم‌ترین داروهایی که از تحلیل مفاصل جلوگیری می‌کنند یا باعث افزایش قدرت مفاصل می‌شوند، شامل موارد زیر هستند: 

• Raloxifene: رالوکسیفن (Evista)
• Calcitonin: کلسی تونین (Calcimar)
• Denosumab: دونوسوماب (Prolia)
• Teriparatide: تری پاراتیدها (Forteo)

چه بیماری ‌هایی باعث پوکی استخوان می ‌شوند؟ 

برخی بیماری‌ها یا داروها خطر ابتلا به این بیماری را افزایش می‌دهند. زیرا باعث تغییرات هورمونی یا تحلیل مفاصل می‌شوند. بیماری‌هایی که روی سطح ترشح هورمون‌ها تاثیر می‌گذارند و خطر ابتلا به پوکی استخوان را افزایش می‌دهند، شامل موارد زیر هستند: 

• هیپرتیروئیدی
• هیپرپاراتیروئیدی
• سندروم کوشینگ
• بیماری‌های سوء جذب مانند سلیاک
• بیماری التهابی روده
• بیماری‌های کلیوی
• سطوح پایین تستوسترون در مردان (هیپوگنادیسم)
• بیماری‌های کبدی
• مواردی از علائم سرطان استخوان
• لوپوس
• بیماری انسدادی مزمن ریوی
• مولتیپل میلوما
• آرتریت روماتوئید
• یائسگی
• زود برداشتن هر دو تخمدان

پیشگیری از پوکی استخوان

برخی عوامل موثر بر بروز بیماری پوکی استخوان مثل جنسیت، ژنتیک، سن و سال و مواردی مانند این را نمی‌توان تغییر داد. اما می‌توان از بروز این بیماری جلوگیری کرد. برای پیشگیری از این بیماری بهتر است از روش‌های زیر کمک بگیرید: 

• از استعمال دخانیات و نوشیدنی الکلی پرهیز کنید.
• میزان مصرف کافئین را کاهش دهید.
• فعالیت‌های ورزشی استاندارد انجام دهید و در انجام تمرینات ثبات داشته باشید.
• رژیم‌های غذایی سرشار از مبوه، سبزیجات و ویتامین را دنبال کنید. 
• ویتامین D و کلسیم کافی مصرف کنید.

توجه داشته باشید که ویتامین و کلسیم تاثیر بسیار زیادی بر جلوگیری از بیماری پوکی استخوان دارند. زمانی که کلسیم بدن کاهش پیدا کند، بدن کلسیم مورد نیاز خود را از مفاصل دریافت خواهد کرد. بنابراین بهتر است غذاهای سرشار از کلسیم را به رژیم غذایی خود اضافه کنید. 

سخن پایانی 

در این مطلب سعی کردیم به طور کامل درباره بیماری پوکی استخوان توضیح بدیم. در این بیماری مفاصل و استخوان‌ها ضعیف و شکننده می‌شن. متاسفانه بیماری پوکی استخوان با علائم واضحی همراه نیست. به همین دلیل خیلی از افراد نمی‌تونن این بیماری رو در سال‌های اول تشخیص بدن. بهترین راه برای تشخیص این بیماری اینه که هر شش ماه یک بار به پزشک مراجعه کنین و آزمایش‌های مربوطه رو انجام بدین. 

کوچک شدن مفاصل، تنگی نفس و برخی عوامل دیگه، از مهم‌ترین نشانه‌های پوکی استخوان هستن. روش‌های مختلفی برای درمان این بیماری وجود داره. یکی از مهم‌ترین روش‌ها هورمون درمانیه که با استفاده از هورمون‌های استروژن و تستوسترون انجام می‌شه. در کنار اون باید برخی داروها رو نیز مصرف کنین. این داروها باعث افزایش تراکم استخوان یا بهبود قدرت مفاصل می‌شن. علاوه بر این، لازمه تغییراتی در رژیم غذایی و سبک زندگی خودتون ایجاد کنین.

 بهتره غذاهایی رو مصرف کنین که سرشار از کلسیم و ویتامین D هستن. برای دریافت یک برنامه غذایی مناسب و ایده‌آل، بهتره با متخصص‌های فیت کلاب مشورت کنین. متخصص‌های این مجموعه بهترین برنامه غذایی رو در اختیار شما قرار می‌دن و تا زمان رسیدن به تناسب اندام در کنار شما هستن. برای کسب اطلاعات بیشتر با کارشناسان این مجموعه تماس بگیرین.